۲۲۲۹ کتاب - ۹۱۱ مقاله
کتاب ها
مقالات
خلاصه
طی سالهای پس از کشف حجاب در دوره رضاشاه، با یا بی توصیه حکومت، سعی شد آثاری در باره وضع زن در دوره جدید نوشته شود. ترجمه برخی از آثار مصری ها بویژه قاسم امین از این دست بود. شخصی به نام مجتبی فاطمی هم کتاب پر حجمی با نام «طلایه» در باره زن در فکر اسلامی و ایرانی نوشت و آن را به فوزیه تقدیم کرد. او سعی کرد جایگاه زن در اندیشه دینی را با رویکرد جدیدی توضیح دهد. آنچه در پی می آید گزارشی از این کتاب است که در کتاب «گفتمان تمدن اسلامی در دوره پهلوی» آورده ام.
خلاصه
مروری است بر زندگی امام حسین، شروع و ادامه تحولات مربوط به کربلا و آنچه پس از آن تا بازگشت اسرا به مدینه اتفاق افتاد. مختصر و بر اساس منابع کهن. (بخشی از کتاب تأملی در نهضت عاشورا بر اساس آخرین نسخه چاپی آن).
خلاصه
در یک تقسیم بندی در باره منابع اولیه عاشورا، می توان سه مرحله را مهم دانست. ابومخنف به عنوان درجه اول، محمد بن سعد درجه دوم و بلاذری منبع درجه سوم. همه اینها برای شناخت عاشورا مهم هستند. در این جا ابتدا یک مقدمه کوتاه در باره تفاوت این سه درجه و بعد هم مروری بر 89 روایت بلاذری از عاشورا خواهیم داشت.
خلاصه
گفتمان تمدن اسلامی در دوره پهلوی اول و دوم در ایران رونق زیادی داشت و متفکران متعددی در این باره اندیشه های خود را مطرح کردند. یکی از جذاب ترین آنها نوشته های سید حسین نصر بود که هم خود در این باره می نوشت هم دیگران را تشویق به نوشتن می کرد. کتاب علم و تمدن در اسلام او به علاوه چندین کتاب و مقاله دیگر در این باره نوشته شده است. در اینجا مروری بر اندیشه های ایشان خواهیم داشت، مروری که صرفا جنبه گزارشی دارد.
خلاصه
افکار دو تن از اندیشمندان شبه قاره در حوزه بررسی تمدن اسلامی و مواجهه آن با غرب، در ایران موثر بود. یکی ابوالاعلی مودودی و دیگری ابوالحسن ندوی. افکار اینان، در مصر، روی نسل جدید اخوان المسلمین هم تأثیر گذاشت. افکار دو نفر، تقریبا ساختار یکسانی داشت، هرچند مواضع مودودی تندتر و بنیادگرایانه تر بود. کتابهای این دو نفر به فارسی ترجمه شد و روی استدلالهای جاری در میان متدینین در بررسی گذشته مسلمین و مواجهه با غرب تأثیر زیادی گذاشت. در اینجا ترجمه کتاب ابوالحسن ندوی با عنوان ما ذا خسر العالم بانحطاط المسلمین را که دهها بار در عربی منتشر شد، و با عنوان «با ضعف مسلمین دنیا در خطر سقوط» ترجمه شد، مرور کرده ایم.
خلاصه
ابن خزیمه (223 - 311) از علمای اهل حدیث، نویسنده یک کتاب حدیثی با عنوان «صحیح»، و اثری مهم در «توحید» است که همواره محل بحث بوده و مورد توجه وهابی هاست. این یادداشت، مروری بر محتوای این کتاب و در واقع، فصلی کوتاه از کتاب «درسهایی در باره فرق اسلامی» است.
خلاصه
سید حسین عرب باغی (م 1329ش) از روحانیون پر نفوذ ارومیه در دوره رضاشاه است که آرای وی در خصوص تحولات نوگرایانه، به عکس بسیاری از روحانیون وقت، در موافقت با اقدامات پهلوی بود. او از مواضع رضاشاه در باره حجاب، انتقاد داشت اما نسبت به بیشتر تحولات نگاه موافق داشت و در این باره رساله های فراوانی نوشت. این نوشته که بخشی از کتاب «گفتمان تمدن اسلامی در دوره پهلوی» این بنده خداست، مروری بر مواضع اوست.
خلاصه
بخشی از مقدمه من بر کتاب نسب نامه شاه طهماسب صفوی است که سال 1402 توسط نشر مورخ منتشر شد.
خلاصه
گزارشی است از زندگی مطالعاتی و فرهنگی و نگارشی مرحوم پرویز اذکایی و ابعاد علمی وی. مرحوم اذکایی 18 فروردین 1318 ش به دنیا آمد و در 25 فروردین ماه 1402 درگذشت.
خلاصه
گزارش و معرفی کوتاهی است از بخشی از کتاب صحائف العالم، اثری که تاکنون منتشر نشده است. در این فصل، اطلاعات تازه در باره تصوف و برخی از باورهای فرقه ای آمده است.
خلاصه
کتاب هدایة العالمین توسط یکی از نوادگان مجلسی در اصول دین و در هند نوشته شده است. نویسنده به مناسبت آثاری که در این زمینه نوشته شده از کتابهای اعتقادی مرحوم مجلسی و نقش آنها در جامعه ایران سخن گفته و به دلیل ارتباط خانوادگی روی تجربه های شخصی و شنیده های و دیده های خود تکیه کرده و شناخت تازه ای در این باره بدست می دهد. این گزارش شامل نکات تازه ای است که در باره علامه مجلسی و کتابهای ایشان و نفوذ آن در جامعه شیعی ایران در آن آمده است.
خلاصه
گزارشی است از بخشی از کتاب الشجره که در باره فرق اسلامی است. نویسنده اسماعیلی مذهب و از اواخر قرن سوم هجری است.
خلاصه
به تازگی مجلد دیگری از خلاصة الاشعار میرتقی الدین حسینی کاشانی (زنده در 1016) منتشر شده است. نوشته ما مروری است بر اطلاعات اجتماعی و فرهنگی این کتاب در باره شاعران عصر صفوی.
خلاصه
در اینجا، صرفا عناوین 62 مقاله درج شده در سه دفتر منتشره از «صد سالگی حوزه قم» را که طی سالهای 1400 و 1401 با همیاری دوستان منتشر کردم را می آورم. این سه دفتر را می توانید از شماره تلفن 09193521175 درخواست کنید.
خلاصه
متن حاضر، معرفی اجمالی کتاب «اختلاف اصول المذاهب» از قاضی نعمان، قاضی دربار خلفای فاطمی در میان قرن چهارم است. این کتاب، از منظر نظریه امامت و نگرش تعلیمی، به نقد «استدلال و نظر و قیاس و استحسان و اجتهاد» پرداخته است.
خلاصه
گزارشی است از یک رساله کلامی از حوالی سال 1125 که مولف آن به موضوع تحریف قرآن پرداخته و از منظر کلامی ـ تاریخی، از اصالت و عدم تحریف قرآن دفاع کرده است.
خلاصه
متن حاضر یادداشت های نویسنده برای ارائه در جلسه نقد کتاب فراسوی مه: نگرشی بر چگونگی برآمدن بابیان از آقای سید علی موجانی و دکتر علی اکبر صالحی است.
خلاصه
مروری است بر کتاب «تحدید نهایات الاماکن لتصحیح مسافات الاماکن بیرونی» با هدف استخراج روش استدلال و نقد علمی او.
خلاصه
متن کوتاه حاضر نگاهی است به تلاش مرحوم فیرحی برای درک بهتر وضعیت دانش سیاسی اسلامی در قرون میانه
خلاصه
روز پنج شنبه 28 مهرماه 1401 مراسمی برای رونمایی نرم افزار «جامع منابع تاریخ» در مرکز کامپیوتری علوم اسلامی «نور» برگزار شد. آنچه در اینجا آمده، متن سخنرانی بنده در این مراسم است.
خلاصه
شامل گزارشهای خبری مربوط به واقعه حمله روسها به حرم امام رضا علیه السلام در دهم ربیع الثانی 1330
خلاصه
گفتگویی است با وبسایت https://digitalorientalist.com/ در باره علوم انسانی دیجیتال در ایران در حوزه دیجیتایز کردن نسخ خطی
خلاصه
گزارشی است از آنچه این سه متکلم در سه دوره مختلف تاریخی در باره مساله تعریف علم مطرح کرده اند. متن حاضر هم شامل گزارش آراء و هم انتخابی از نوشته های آنهاست. جستاری هم در انتهای گزارش آراء این سه متکلم، در باره آراء مقدسی در البدء و التاریخ آمده که امیدوارم سودمند باشد. این بحث در اصل «فصل پنجم» کتاب «سیر تحول مفهوم علم در ادبیات اسلامی» این بنده خداست.
خلاصه
گفتگویی است با مجله آگاهی نو، در باره تأسیس حوزه قم، شرایط وقت حوزه، اوضاع سیاسی و تلاش حاج شیخ عبدالکریم حائری در دور نگه داشتن حوزه از مسائل جاری.
خلاصه
این که «علم آموزی» مشمول احکام شرعی پنجگانه فقهی باشد، یعنی واجب، حرام، مستحب، مکروه و مباح، نکته ای است که در ادبیات فقهی مسلمانان مطرح بوده است. در اینجا رساله ای از شمس الدین ذهبی را ترجمه کرده و نگاهی نیز به آرای برخی از فقها و علمای شیعه کرده ام. هدف نشان دادن محدودیتی بوده که برای فراگیری علم در فقه اسلامی تعریف شده است.
خلاصه
گزارشی است از دگرگونی تحلیل ها و تفسیرهایی که از امام علی (ع) در آثار دکتر شریعتی و شماری دیگر در مقایسه با آنچه که در باره حضرت در متون سنتی و پیش از آن یا همزمان در میان علمای سنتی وجود داشت. این تفسیرها، با اهداف خاصی و همراه با بهره گیری از فضاهای فکری جدید صورت می گرفت. غالب آنها در صدد ارائه یک تصویر انقلابی از امام علی (ع) در مقابل انقلابیون معروف دنیا یا برای طرح ادعای توجه موکد اسلام به مسائل مطروحه در جهان جدید بود. متنی است که برای سخنرانی در شب 22 رمضان 1443 در کانون توحید و با عوت انجمن اندیشه و قلم ارائه شد.
خلاصه
ابن العتائقی زنده در 790 رساله ای با عنوان الفارقه در باره فرق اسلامی دارد که پیش از انقلاب در مجله معارف اسلامی اوقاف منتشر شد، و اکنون به صورت یک کتاب مستقل در نجف انتشار یافته است. این سطور در معرفی آن است.
خلاصه
خاطره ای که در اینجا به نقل از مجله خواندنیها آمده؛ پرسش و پاسخی است که میان مدیر یکی از مدارس جدیده زنجان با مرحوم آیت الله ملاقربانعلی زنجانی (م 1328ق) صورت گرفته است. این گفتگو که منبع آن صرفا همین نوشته و مجله خواندنیها، (به نقل از مجله یغما) است نکته بسیار مهمی را در باره نظر این عالم معروف در باره دو موضوع مدارس جدیده و مهم تر از ان گرامافون منعکس می کند. در این باره که آیا اصل آن قابل تردید هست یا خیر، فعلا بیش از این نمی دانم. روشن است که برخی از تعبیرها از راوی است و معلوم نیست از آن مرحوم صادر شده باشد.
خلاصه
یکی اختلاف نظرهای رایج میان فرق اسلامی، این است که برخی قائل به استفاده از شمشیر برای اصلاح جامعه هستند، و شورش بر حکومت های فاسد را مجاز می شمرند، شماری دیگر مخالف آن هستند. انقلابیون در میان فرقه های مختلف، اغلب از دسته اولند. در میان شیعه، گروه زیدیه قائل به خروج با شمشیر است، اما امامیه، از آغاز به موضع عکس آن شهرت داشته است. در اینجا، مروری بر این آراء خواهیم داشت و استدلالهای هر کدام را مرور خواهیم کرد. گفتنی است که بخشی از این مساله به موضوع امر به معروف و نهی از منکر نیز باز می گردد.