تازه های کتاب
مقالات
خلاصه
چرا امام حسین کوفه را برگزید؟ چرا ایرانیان از ایشان دفاع نکردند؟ دسته بندی های سیاسی و مذهبی در کوفه چگونه بود؟ و... چند پرسش دیگر.
خلاصه
امروز جلسه درس دیگری در زمینه معلومات نجومی قدیمی داشتیم، درس فرهنگ و تمدن اسلامی. در این درس تلاش کردیم اندکی در باره سهم معلومات یهودی را در میراث نجومی خود صحبت کنیم و به طور غیر مستقیم پاسخ پرسش بالا را بدهیم.
خلاصه
اینها البتّه همه به عنوانِ معنایِ واژۀ «عَجَمی» در جایِ خود و در پاره‌ای از کاربُردها، دُرُست و بجاست، لیک آیا با عبارتِ سعدی نیز هیچیک از این معانی، - آنسان که باید - سازگار می‌افتد؟
خلاصه
لایحه بودجه سال 1308 حاوی اطلاعات ریز هزینه ای تمامی بخش های دولتی در سال 1308 است. صفحات نخست آن اختصاص به خود مجلس دارد و مجموعه هزینه های مجلس در آن سال با تفکیک بخش های مختلف در آن بخش آمده است.
خلاصه
محمد بن عبدالله بن حمید از حنابله سرشناس و برآمده از خاندانی علم‌پرور و مشهور در مخالفت با وهابیت است.
خلاصه
نوشته ای كه اينجا تقديم می گردد مربوط به يكی از حكيمان و اديبان بزرگ قرن دوازدهم هجری، يعنی حكيم محمد مؤمن جزائری شيرازی است. ابتدا زيست نامه اين اديب، بعد از آن اثری منتشر نشده ای از وی (كتاب مشرق السعدين)، معرفی، و در پايان بخشی از اثر يادشده كه شرح حديث « من عرف نفسه فقد عرف ربّه» است، تقديم می گردد.
خلاصه
وقتی آشفتگی فکری و ناامنی سیاسی و اقتصادی از یک طرف و فقر از طرف دیگر فراگیر می شود، بساط خرافه گرایی پهن می شود. اینجاست که طالع بینان و فالگیران وارد میدان شده و با استمداد از باورهای هزاره گرایانه و نگاه های مشابه، سفره خویش را پهن می کنند.
خلاصه
مطالعه حاضر بر این مدعا است که پنج رساله تألیف شده در باب حکم فقهی نماز جمعه در سنت امامیه که میان سالهای 1555/962 و 1563/966 در میانه دوران سلطنت شاه طهماسب، جملگی حاصل بخشی از منازعه تند بر سر تصدی منصب شیخ الاسلامی قزوین، پایتخت صفویه است.
خلاصه
همانطور که گاه یک حدیث و روایت جعل می‌شود، گاه یک کتاب جعل و ساخته می‌شود. خواه این کتاب ساختگی به چاپ رسیده و نسخه داشته باشد یا آنکه مکانش فقط ذهن و خیال ارجاع‌دهنده باشد.
خلاصه
این نوشتار با هدف شناساندن این پژوهش‌ها به جامعه علمی، کلیه آثار مرتبط با زندگینامه، کتاب‌ها، آرا و افکار حکیم مدرس زنوزی (اعم از کتاب، پایان‌نامه، مقاله) را گردآوری کرده و اطلاعات کتابشناسی و چکیده آنها در سه بخش مقاله، پایان‌نامه و مقاله کتابی ارائه کرده است.
خلاصه
هر دو ترجمه قابل استفاده است و معایب و محاسنی دارد، ولی در مجموع به نظرم ترجمه کاکایی روان‌تر و خوش‌خوان‌تر است.
خلاصه
ترکیب این کلمه خیلی شگفت است. طب اسلامی؟ این به معنای انکار این نیست که در قرآن استثناءا در باره عسل مطلبی آمده، یا چند روایت در این زمینه هست، بحث سر کتابهای پر حجمی است که در این زمینه تالیف می شود، گرایشی که می کوشد باورهای یونانی را به اسم طب اسلامی خورد مردم دهد
خلاصه
از میان شعرها و جملات و ضرب‌المثل‌هایی که به نحوی نام قم در آنها وارد شد یا در ارتباط با قم ساخته شده‌اند، می‌توان دریافت که قم تا چه اندازه و در چه دوره و با چه لحن و بیانی کانون توجّه شاعران و مردمان بوده است.
خلاصه
میرزا سید باقر کاظمی از رجال خوشنام است که قریب پنج دهه در صحنه سیاسی ایران و عمدتا در وزرات خارجه فعال بود. از مشروطه تا پایان دوره مصدق. در اینجا مروری بر بخشی از خاطرات وی دارم که به نظرم حاوی نکات بسیار ارزشمندی از هر جهت است.
خلاصه
نسخه ای از الاثار الباقیه در فرانسه نگهداری می شود که بسیار زیباست و بر اساس گفته فهرست نویس در قرن شانزدهم میلادی کتابت شده است. در این نسخه دو نقاشی از روز مباهله و روز غدیر درج شده که در نهایت زیبایی است و باید گفت از بهترین نقاشی های مذهبی باقی مانده از آن روزگار است.
خلاصه
همان طور که از عنوان بالا بر می آید در ادامه مقاله ای که در باره تجربه منفی از اسلامی کردن علم نجوم نوشتم در اینجا یک نامه و یک سند ارائه خواهم کرد.
خلاصه
این ترم محور اصلی درس فرهنگ و تمدن دوره ارشد را روی بحث فلسفه علم نجوم گذاشتم. بیشتر با این هدف که هم دانشجویان با پیشینه این علم آشنا شوند و هم به لحاظ فرهنگی و تمدنی از تأثیر علم نجوم در زندگی اجتماعی مسلمانان آگاه گردند. این بحث جنبه های بسیار گسترده ای دارد و در اینجا مروری بر چند رساله در باره اثبات نظریه زمین مرکزی و استدلالهای ارائه شده در این باره داریم.
خلاصه
چهره های کم مانندی در تمدن اسلامی مانند جاحظ و بیرونی و ابن حزم هستند که ارزش آن دارد تا هر از چندی برای بازشناسی افکارشان نشست های علمی جدی برگزار شود. این که اینها ایرانی یا اندلسی یا عراقی اند اهمیت چندانی ندارد، مهم آن است که این چهره ها تاثیر شگرفی در ساختار اندیشگی و تفکر در دنیای اسلام بر عهده داشته و تحرک و توقف ما مدیون بازشناسی افکار آنهاست.
خلاصه
ایام حج است و ضمن این که دلم آنجاست، دوست دارم گاه گاه مطلبی در این باره بنویسم. این بار یک فرمان امیر الحاجی از دوره فتحعلی شاه را آورده ام و برای این که تفاوت مضمونی و ادبی فرمان نویسی دو دوره معلوم باشد نمونه ای هم از روزگار خودمان علاوه کرده امٰ.
خلاصه
جدولی که خواهید دید شامل فهرستی از روزهای مهم مسلمانان شیعه و سنی مذهب به صورت ترکیبی است که در قرن هشتم هجری در ادامه نگرش تسنن دوازده امامی مطرح شده است. این جدول مربوط به زیج ابن شاطر متوفای 777 است.
خلاصه
از جمله موضوعاتی که فراوان در صفحات شماره‌های مجله «المنار» مجال نشر یافت، پژوهش‌هایی مرتبط با «سنت» و چگونگی نقل و انتقال آن به عصرها و نسل‌ها، برای سنت و جایگاه آن در کنار آموزه‌های قرآنی است.
خلاصه
نوشتار پیش روی خواننده شامل فهرست کتاب‌ها و مقالاتی است که در موضوع کتیبه‌ها و سنگ قبرهای اسلامی، از آغاز تحقیقات نوین در ایران در اوایل قرن شمسی حاضر و تا پایان سال 1390 شمسی به زبان فارسی منتشر شده است.
خلاصه
به زعم نیومن« این ادعا در کتاب ادوارد براون ذکر شده است. حدود پنجاه سال پیش، براون ادعا کرد که در اوایل عهد صفوی، فقط معدودی از دانشوران شیعی در ایران وجود داشتند.
خلاصه
کمتوجهی فرهیختگان به امامزادگان زمینه‌ساز بروز خلاف واقع‌ها و لغزش‌ها در معرفی امامزادگان شده است. در این نوشتار، لغزش‌هایی که در معرفی امامزادگان قم دیده‌ام را می‌آورم.
خلاصه
یک دوره تاریخ شهر مدینه منوره از حوالی چهارصد سال پیش که به اختصار اما کامل توسط یکی از علما اهل سنت فارسی زبان ماوراءالنهر نوشته شده است. با همه اختصار مفصل است و فقط افرادی که حوصله دارند مرور فرمایند. نام این رساله «ذراع مدینه» است.
خلاصه
رساله قواعد سلطانی در اواخر دوره صفوی توسط یک دانشمند کاشانی نوشته شده و از بخت نیک او، نسخه ای از آن در دانشگاه UCLA برجای مانده و آنها هم، تصویر آن را روی سایت خود گذاشته اند. توفیقی شد تا بنده آن را برای چاپ آماده کنم. این رساله حاوی نکاتی است در باره کشورداری که گرچه بدرد شاه سلطان حسین نخورد اما ممکن است به کار ما بیاید. معمول آن است که گویند سیاسیون به حرف هیچ کس گوش نمی دهند و این درست هم هست، اما استثناء هم دارد.
خلاصه
پیشینه حوزه‌های علمیه لبنان به سال 760ق برمی‌گردد. اولین حوزه علمیه به دست شیخ إسماعیل جزینی در شهر جزین بنا شد. هر چند این تأسیس، اولین حوزه علمیه لبنان نبود، ولی در لبنان علمای بزرگی ظهور کردند که به مراحل عالی اجتهاد و فقاهت رسیدند و فقه و کلام و حدیث شیعه را قوت بخشیدند.
خلاصه
در این مقاله، نام و برخی مشخصات تمام منابعی که در شارح در شرح نهج‌البلاغه از آن بهره جسته با استقصای کامل بیان خواهد شد.
خلاصه
به دلیل کثرت آثار درباره حج، زیارت، مکه، مدینه و امثال این کلید‌واژه‌ها، کسانی در پی گردآوری اطلاعات این آثار و تنظیم آنها برآمده‌اند. از این‌رو تاکنون چند کتابشناسی در این حوزه در ایران و برخی کشورهای اسلامی تولید و عرضه شده است. این نوشتار گزارشی از این کتابشناسی‌ها است.
خلاصه
نظام‌الدین عبدالعلی بن محمد بن حسین (درگذشته 934ق/1528م)، مشهور به فاضل بیرجندی، ریاضیدان، ستاره‌شناس و شارح پرکار آثار نجومی و دانشمند جامع‌الاطراف و ذی‌فنون در زمان خویش بود که در اهم شاخه‌های علوم اسلامی تبحر داشته و به شهادت آنچه از آثارش که به دست ما رسیده، در اکثر فنون زمان خویش قلم‌زنی کرده است.
خلاصه
پیشینه بحث درباره تاریخ ولادت و وفات حضرت فاطمه معصومه(ع) به بیش از نیم قرن پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران می‌رسد؛ امری که به جز ادعایی بی‌سند نتیجه‌ای در پی نداشت و بیش از یک دهه پس از پیروزی نیز مسکوت مانده بود. اما از حدود پانزده سال پیش دوباره این ادعا مطرح شد و با گسترش آن، به هر دلیل، مبنای بزرگداشت این بانوی والاتبار و ارجمند قرار گرفت و به اصل ادعا نیز بسی پر و بال داده شد.
خلاصه
نگاه سنایی غزنوی شاعر سنی _ شیعی قرن ششم با نگاه خواجه رشیدالدین وزیر و مورخ بزرگ دوره ایلخانی در دهه های پایانی قرن هفتم و اوائل قرن هشتم هجری در تفسیر تاریخ دوره اموی بسیار به هم نزدیک، و به واقع باید گفت نگاه خواجه سخت متاثر از این شاعر حکیم و بزرگوار ایرانی است.
خلاصه
متن حاضر رساله ای است که در سال 1285 ق توسط یک ایرانی از اهالی کرمانی در باره ویژگی های سفیانی و ولادت وی در شام نوشته شده و آن را علامت نزدیکی ظهور دانسته است. در این زمینه، علائم دیگری را هم گردآوری کرده، هرچند از این که حکم قطعی در این باره بدهد خودداری نموده است.
خلاصه
امپراتوری روسیه در داخل مرزهایش، جایگاهی محفوظ ولی متزلزل برای اسلام فراهم کرد؛ تلاش های پراکنده ای که برای تغییر اجباری مذهب مسلمانان به مذهب معمول صورت می گرفت؛ در سال 1773 با فرمان کاترین دوم مبنی بر تساهل مذهبی به پایان رسید.
خلاصه
نخستین نظریه‌پردازان مدرن در جهان اسلام عمدتاً مصری یا در مصر بودند و حاصل تأملاتشان همواره برای دیگر نقاط جهان اسلام شایسته توجه و تأمل بوده است. کتاب فلسفة المشروع الحضاری بین الاحیاء الاسلامی و التحدیث الغربی نوشته احمد محمد جاد عبدالرزاق گزارشی از اندیشه‌ها و نگرش‌های معصر معاصر و ریشه‌یابی آنهاست. نویسنده کتاب، جرایان موجود را به سه جریان عمده نوسازی دینی،، احیاگرانه یا سلفی، و غربگرایانه و لیبرال تقسیم می‌کند. وی در کتاب مذکور، مهم‌ترین نمایندگان این جرایان و آثارشان را معرفی، طبقه بندی و تحلیل نموده و با بیان زمینه‌های شکل‌گیری آنها، نقاط قوت و ضعفشان را مورد بررسی قرار می‌دهد. نویسنده نوشتار حاضر با هدف معرفی کتاب فلسفه برنامه تمدنی اسلام از احیاگرایی اسلامی تا نوگرایی غربی، تلخیصی از محتوا و مهم‌ترین مطالب مندرج در کتاب را ارائه می‌نماید.
خلاصه
میرخواند مورخ برجسته قرن دهم هجری است که روضه الصفای وی برای قرنها منبع شناخت تاریخ اسلام و ایران تا روزگار خودش، یعنی دوره تیموری بوده است. او که در ذی قعده 903 درگذشت، علاوه بر روضة الصفا، کتاب خلاصة الاخبار را هم نگاشت و در هر دو اثر کوشید تا تاریخ دوره اسلامی را چندان ملایم بنگارد که متناسب با دیدگاه های دو گروه اصلی مسلمانان یعنی سنیان و شیعیان باشد.
خلاصه
گزارشی است کوتاه از کتابی از فیض کاشانی ، از علمای برجسته شیعه در قرن یازدهم هجری، کتابی که او در باره خطبه های نماز جمعه تألیف کرده و شامل خطبه هایی برای 51 جمعه برای طول سال است، خطبه هایی کوتاه و جمع و جور بدون ...
خلاصه
نویسنده در نوشتار حاضر می‌کوشد تا از منظر معتزله به طرح بحث در خصوص امامت که حاکمیت جامعه را به عهده دارد، پرداخته و در سایه آن نگره بغدادیون از جمله ابن ابی الحدید را بازنماید.
خلاصه
بهانه اصلی این نوشته، همین کلمه عصر فضا در کتابی بود که عبدالرضا حجازی در سال 1349 در باره رسالت قرآن نوشت.
خلاصه
روز چهارم شهریور به مناسبت شهادت مهدی عراقی بهانه ای شد تا داشت های قبلی ام را در باره فرقان در اینجا بگذارم تا مشتاقان از آن استفاده کنند. بی شک کارهای دیگری هم در این زمینه شده که بسیار سودمند است، اما این مختصر نیز می تواند گامی در این زمینه به حساب آید.
خلاصه
وقف در دوره صفوی پدیده ای بسیار گسترده بود، به طوری که می توان گفت هزینه عمده آموزش از همین راه تامین می شد. اما موقوفات بسیار بیش از این بود و اهداف گسترده ای در آنها در نظر گرفته می شد. در اینجا یک نمونه جالب داریم که با هم مرور می کنیم.
خلاصه
این پژوهش دو نمونه‌ای را بررسی خواهد کرد که اثبات می‌کند سنّت تفسیری معتزلی در سنت‌های عمدۀ تفسیری امامیه و اهل سنّت جذب و بلعیده شده است.