معرفی کتاب

اين کتاب يک تز دکتري است که در باره تأسيس خانقاه اردبيلي و فعاليت هاي سياسي و ديني در آناتولي و توسعه آن نوشته شده و مربوط به دانشگاه حران بوده است.

هدف نويسنده بررسي اين نکته است که خانقاه اردبيل چه نوع تأثيري روي علويان ترکيه داشته و به عبارت کلي تر تأثير خانقاه اردبيل روي قبايل ترکمان تا چه اندازه بوده است.
آگاهيم که خانقاه اردبيل مرکز مهمي براي علويان بوده است. دو مرکز ديگر خراسان و شيروان بوده و در اين کتاب تنها در باره اردبيل و تأثير آن روي قبايل ترکمان مورد توجه نويسنده است.
گفتني است که در منابع ترکي که در باره علويان نوشته شده در باره تأثير اردبيل روي قزلباشان چيزي مطرح نشده است. دليل آن هم اين است که قزلباشان را افرادي خارج از دين مي دانستند نظري که نادرست است.

نويسنده در باره اردبيل و خانقاه آن علاوه بر نوشته هاي رسمي مانند صفوه الصفا و سلسله النسب از آثاري مانند تاريخ عاشق زاده پاشا، سليم نامه از جلال زاده مصطفي پاشا، تاج التواريخ از خواجه سعد الدين که پدرش نديم سلطان سليم بود استفاده کرده است.
نکته مورد توجه مولف بررسي سير ارادت ترکمانان آناتولي به خانقاه اردبيل و شناخت درست دلايل سياسي و اقتصادي و اجتماعي آن است. دولت عثماني روي مسائل سياسي حساسيت داشت و به دليل آن که بکتاشيه به لحاظ سياسي علاقه اي به ايران نداشتند مقبول دولت عثماني بودند اما در عضو گروه هايي که تمايل سياسي به آن سوي مرزها داشتند سخت مطرود دولت عثماني بودند.

مولف علاوه بر مسائل گذشته به طور خاص به اردبيل و زندگي سياسي و مذهبي آن توجه کرده و به خصوص در باره زندگي ديني اين شهر طي قرن 16 و 17 بحث کرده است.

چهار بخش اصلي کتاب عبارت است از:
اول: تأسيس خانقاه اردبيل و کارکرد آن که مربوط به دوره اي تا پيش از سياسي شدن خانقاه اردبيل است.
دوم: آغاز فعاليت هاي سياسي خانقاه اردبيل از زمان شيخ جنيد به بعد
سوم: دوران سلطنت خانقاه اردبيل
چهارم: مقايسه فرقه هاي شيعه با قزلباشان. در اينجا بر اساس منابع معمولي در تاريخ فرق اسلامي از اماميه، زيديه، اسماعيليه، غلات و نيز عقايد قزلباشان سخن به ميان آمده است.