معرفی کتاب

انسان شناسی مهم ترین موضوع در مطالعات حوزۀ علوم انسانی است و در دین مبین اسلام نیز خودشناسی سودمندترین دانش ها محسوب می شود. از آنجایی که آدمی دارای ابعاد وجودی متنوعی است، بحث و بررسی در هر کدام از این ابعاد دارای اهمیت خاصی است. در این میان و به لحاظ نگرش معنوی، بالاترین و ارزشمندترین مباحث، مربوط به نگرش دینی و حوزۀ عرفان اسلامی است. از طرفی اساسی ترین و اصیل ترین منابع عرفان اسلامی در زمینه های مختلف از جمله انسان شناسی، مربوط به قرآن کریم و سخنان و سیرۀ معصومیت علیهم السلام می باشد. در این کتاب تلاش گردیده تا انسان شناسی عرفانی با تأکید بر آموزه های حضرت علی علیه السلام انجام شده و به رشتۀ تحریر درآید تا قدمی هرچند کوتاه و ناچیز به سوی شناخت ابعاد وجودی انسان و به خصوص انسان شناسی عرفانی برداشته شود و مقدمه ای برای خودشناسی و اغاز این راه گردد.

از دیدگاه عرفانی امام علی علیه السلام، انسان موجودی است که از خاک تا افلاک وسعت دارد، از یک سو به زمین وابسته است و در جسم و بدنی مادی، محدود گردیده است و از طرف دیگر روحی ماورایی دارد که می تواند تا عرش الهی به پیش رود و از همۀ موجودات به حق نزدیک تر شود. چنین موجودی، نیمه ای خاکی و نیمه ای آسمانی دارد و با این دو بال، قادر به پرواز است. چه بسا زندگی زمینی و زندگی آسمانی خود را با بهره گیری از آموزه های معنوی، با سعادت همراه سازد و یا اینکه در همین زندگی زمینی، محبوس بماند. همین انتخاب، مهم ترین ویژگی انسان است که مورد توجه بسیاری از فلاسفه در جهان بوده است. در این پژوهش همچنین تلاش می شود تا نشان داده شود که هستی شناسی و معرفت شناسی و معاد شناسی ادیان الهی و برجسته ترین شخصیت دینی که از دامن اسلام برخاسته است، یعنی امام علی علیه السلام، حاوی آموزه ای انسان شناسانه است. ساماندهی این نظام فکری که از وحی آغازگردیده است، بر اساس توجه به انسان طراحی شده و محور اصلی اندیشۀ دینی، انسان است و مرکزیت دریافت های عرفانی نیز بررسی جایگاه انسان است. پس شناخت انسان (عرفان نظری) و کمال انسان(عرفان عملی)، غرض اصلی پیدایش عرفان و بلکه ادیان است. لذا برای مطالعۀ ریشه ای ادیان و عرفان باید به سراغ انسان رفت و بهترین راه برای شناخت، ان است که از الگوی کاملی از انسان رفت و بهترین راه برای شناخت، آن است که از الگوی کاملی از انسان که تاکنون شناسایی شده است، بهره گیری نمود و این شخصیت امام علی علیه السلام است که نه تنها درخلافت و دیانت، بلکه در سلوک معنوی نیز در مرکز انسان شناسی عرفانی قرار دارد. نوشتار حاضر پنج فصل دارد:  

فصل اول: تعریف انسان شناسی

فصل دوم: تعریف انسان شناسی عرفانی

فصل سوم: انسان شناسی امام علی (ع)

فصل چهارم: انسان کامل و امام علی (ع)

فصل پنجم: سیرو سلوک از دیدگاه امام علی (ع)