معرفی کتاب

اسماعیلیان نخستین به دلیل تأثیرپذیری از فلسفه ی نوافلاطونی و امتزاج آن با مبانی اسلامی - شیعی خود؛ به درکی نو از خدا، هستی و مفهوم زمان دست یافتند، آنان بر اساس جهان شناسی خاص خود و با تکیه بر اصل اساسی «امامت» در نظام عقیدتی اسماعیلی، دیدگاهی مشیت انگارانه به تاریخ داشتند که برخلاف دیگر مکاتب تاریخ نگری سنتی؛ نایبان اراده ی خدا را به سلسله هایی هفتگانه از ناطقان و امامان محدود می نمود که وظیفه ی هدایت بشر در تاریخ را برعهده داشتند. بر همین اساس، برای مورخ اسماعیلی تنها حوادث مرتبط با امام و تشکیلات دینی - سیاسی پیرامون او معنادار بود و قابلیت ثبت در تاریخ را داشت. این در حالی است که در پارادایم تاریخ نگری سنتی، «نخبگان» اعم از سیاسی و دینی به عنوان نایبان اراده خدا در زمین بودند و تاریخ عبارت بود از ثبت زندگی، اعمال، رفتار و کردار این گروه ها. الگوی دوری - خطی و تکامل گرایانه از حرکت تاریخی در مقابل نگاه خطی مبتنی بر نظریه انحطاط در تاریخ نگری سنتی؛ و نیز رابطه ناگسستنی تاریخ با فراتاریخ، در مقابل تحدید معنای تاریخ به بعد جسمانی آن در سایر مکاتب تاریخ نگری سنتی، از دیگر مؤلفه های تاریخ نگری اسماعیلی است که به جنبه های تاریخ نگارانه ی آن شکل داده است.

مطالب در چهار فصل تنظیم شده است:

فصل اول: شناخت منابع و تحقیقات

الف) معرفی منابع این پژوهش

ب) گونه شناسی تحقیقات جدید

فصل دوم: تاریخ نگری اسماعیلیان

الف) جهان شناسی اسماعیلیان و مبانی فلسفه ی نظری تاریخ

ب) معرفت تاریخی و جایگاه آن در طبقه بندی علوم

فصل سوم: تاریخ نگاری اسماعیلیان

- رویکرد و هدف در تاریخ نگاری اسماعیلی:

الف) اسماعیلیان پیشافاطمی و مبانی نظری تاریخ

ب) حاکمیت سیاسی و تاریخ نگاری فاطمیان

ج) استتار امام و تاریخ نگاری طیبی

د) ظهور حقیقت باطنی و تاریخ نگاری نزاری

- رویکرد و روش در تاریخ نگاری اسماعیلی:

الف) رویکرد کلامی در نگارش تاریخ

ب) روش و منابع نگارش تاریخ

- عنصر زمان و انواع تاریخ نگاری اسماعیلی:

الف) تک نگاری های فرد/ رویداد محور

ب) سیره نگاری و تراجم

ج) شعر به مثابه تاریخ

فصل چهارم: سخن آخر

الف) مروری بر نتایج این پژوهش

ب) جایگاه تاریخ نگاری در ادبیات مکتوب اسماعیلیان