۳۴۴۲
۰
۱۳۸۶/۹/۹
مرآت الوقايع مظفري   -  2 جلد

مرآت الوقايع مظفري - 2 جلد

پدیدآور: عبدالحسين خان ملک المورخين مصحح: عبدالحسين نوايي

خلاصه

نان در تهران خيلي مغشوش مي باشد. خود نانواها مي گويند امسال مردم از بي ناني يکديگر را خواهند خورد. جمعي به جهت گرفتن نان از مشتري و خباز زخمي و تلف شدند.

معرفی کتاب

سالها پيش مرحوم عبدالحسين نوايي بخش هايي از يادداشت هاي ملك المورخين را در باره دوره مظفري چاپ كرده بود. اما همان طور كه در مقدمه شرح داده به تدريج بخش هاي ديگري از آن را يافته و در نهايت و پس از آشنا شدن با محب علي دبير سپهري پسر ملك المورخين توانسته است وقايع ده ساله دوره مظفرالدين شاه را از سال 1314 تا 1424 در اين مجموعه تدوين كند. اين اثر از آخرين كارهاي مرحوم نوايي است و اكنون كه به چاپ مي رسد او چند سال است كه در خانه ابدي آرام گرفته است.كتاب در دو جلد و مجموعا 1416 صفحه تنظيم شده است. از صفحه 1107 نمايه عام كتاب است كه بسيار غني و پرفايده است. در اين باره بايد از ميراث مكتوب متشكر بود.اما سبك نگارش كتاب يك سبك سنتي است. تلفيقي از سبكهاي كهن تاريخنگاري در ايران به علاوه آنچه كه در تاريخنگاري دوره قاجاري معمول شده است. تاريخنگاري سالانه و در هر ساله ماهانه و به صورت خبرهاي نامنظم پشت سر هم تنظيم شده است. نويسنده هر آنچه را كه مي شينده و مي ديده و در مطبوعات وقت مي خوانده بر اساس نگاه خود گزينش كرده و به عنوان وقايع سالانه نگهداري مي كرده است. گاه در يك صفحه چندين خبر متفاوت از انواع و اقسام وجود دارد. اخبار فرهنگي، سياسي، اقتصادي، مربوط به داخل ايران يا خارج. گاه حكايت هاي ويژه هم از شاه و اطرافيان دارد. در واقع اين كتاب انباني است از يادداشت هاي تاريخي كه بر اساس سالشمار تنظيم شده و به درد پژوهشهاي مختلف مي خورد. يك نكته مهم آن است كه صرفا سياسي نيست و براي نمونه مي توان اخبار انتشار برخي از كتابها را در آن يافت. مثلا اين كه ميرزا علي اكبر خان ناظم الاطبا كتابي در صرف و نحو عر بي چاپ كرده است. يا اين كه تاريخ سلاطين ساساني منتشر شده است و اخبار ديگر. اين كه نشريه الهلال در مصر به تازگي چاپ شده است يا اين كه فلان كتابخانه اجازه يافته كه نسخ خطي خود راچاپ كند. يا اين كه جلد دوم شرح حال امام سجاد اثر سپهر ميرزا عباسقلي خان چاپ شده است و اين كتاب جام جم توسط ميرزا سيد علي خان وقار الملك در تهران چاپ شده كه سفرنامه هند اوست و في الجمله تاريخ به عبارات زشت و لودگي!اوضاع اقتصادي جاري از مسائلي است كه تقريبا بيش از موارد ديگر به آنها پرداخته شده است. اخبار نان در تهران در اين كتاب به قدري زياد است كه مي تواند يك رساله مستقل باشد. اين كه قيمت گندم چه شده، نان يافت نمي شود، يا نانواها چه كرده اند و مسائلي از اين دست.مولف ديدگاه هاي خاصي در باره اشخاص دارد و چون خود در دربار بوده ، درگير با افراد مختلفي بوده است. در اين باره نسبت به علماي تهران نوعا خوشبين نيست و به خصوص از مرحوم آشتياني بسيار بد مي گويد. هيچ كس نمي داند اطلاعات وي در باره اشخاص تا چه حد بر پايه واقع نمايي است. بسا بسياري شايعاتي است كه رواج داشته و مثل بسياري از موارد ديگر اين شايعات افواهي جزو منابع دست اول مؤلف در همين كتاب است. مثلا اين خبر شگفت است كه : حاجي ميرزا حسن آشتياني مجتهد ساكن طهران كه بر تمام علماي تهران شانا برتري دارد عازم زيارت اقدس شد. مي گويند يكي از علما كه خيلي موال بود در سبزوار مرده حاجي به خيال جلب ارث او مي رود!!اطلاعاتي هم به طور پراكنده در باره يهوديان و زرتشتيان دارد كه باز در زمينه تحقيق در باره آنها به كار مي آيد. تاريخ اقتصادي هم از مسائل مورد توجه است به خصوص ضرب سكه و فحش هاي مربوط و نامربوط كه مرتب نثار محمد حسن كمپاني مي كند و اين كه چه و چه كرده است. تأسيس برخي از كارخانجات و مقايسه اجناس داخلي و خارجي و واردات كشورهاي مختلف به حوزه خليج فارس و مسائل گمركات و بسياري از نكات ديگر مطالبي است كه به صورت پراكنده به آنها پرداخته شده است. به نظر مي رسد بيشتر اخبار آن را بتوان از مطبوعات آن دوره استخراج كرد اما در عين حال اين هم روايتي ديگر از نگاه اوست.شناخت ديدگاه هاي انتقادي او كه در اين دوره امري رايج بوده و رساله هاي فراواني هم در اين باره نوشته شده از اين اثر به دست مي آيد. مثلا از كثرت القاب سخن گفته و اين كه شاه گفته است براي كاهش القاب بايد افرادي كه لقب مي خواهند پولي بدهند اما او مي افزايد كه هزار حيف كه در ايران هرگز حكم جاري نشود و دوام نمي كند!اطلاعات ديگر در باره تاريخ مدارس ملي است. باز كردن مدرسه ملي در آن سالها امري رايج شده بود و بسياري مشغول اين كارها بودند. در اين زمينه گاه مخالفت هايي هم از علما مي شده است و گاه خود آنان در تأسيس اين مدارس پيشگام بوده اند. در سال 1316 واعظي روي منبر از مدارس جديد ملي طهران خيلي تعريف مي كند. در اين باره حاجي ميراز محمد حسن آشتياني مجتهد او را توبيخ مي كند و به شاه هم مي گويد مدارس را جمع كند. اما شاه در جواب مي گويد كه ربطي به عالم شما ندارد و هيچ شما در اين امور مداخله نكنيد. نويسنده جرأت شاه را از اين روي مي داند كه جمعي از مجتهدين طهران مدارس ملي را تشويق و همراهي دارند (407).خواندن اين كتاب هم مي تواند از روي تفريح براي شناخته يك دوره حساس در آستانه مشروطه باشد و هم منبعي براي پژوهشگراني كه به دنبال موضوع براي تحقيق هستند. پراكندگي كتاب اين فايده را دارد كه خواننده با موضوعات متنوعي در آن روبرو مي شود.بخش مشروطه كتاب هم كه مربوط به رويدادهاي سالهاي 1323 و 1324 است بخش جالب توجهي است كه خالي از نكات تازه نيست. بدون ترديد اين اثر منبع درجه اولي است براي رويدادهاي اين دوره از زبان كسي كه خود شاهد آن روزگاران بوده است. اما بايد در باره بسياري از اخبار او ترديد كرد چنان كه برخي از قضاوت هاي او شخصي است.
نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف

منابع مشابه بیشتر ...

ابن ابی الحدید و فهم نهج البلاغه

ابن ابی الحدید و فهم نهج البلاغه

محسن رفعت

کتاب پیش رو تلاشی است برای فهم روش تفسیری ابن ابی الحدید و می کوشد روش تعامل او با حدیث و روایت را د

بریتانیا و کشور حائل: فروپاشی امپراتوری ایران 1914-1890

بریتانیا و کشور حائل: فروپاشی امپراتوری ایران 1914-1890

دیوید مک لین

کتاب حاضر با تکیه بر منابع و اسناد دست اول، دورنمایی از جایگاه ایران در رقابت روس و انگلیس در اواخر