معرفی کتاب

آغاز پروژه ی دولت – ملت سازی در خاورمیانه با طراحی قدرت های بین المللی و استعماری وقت صورت بندی شده است. مرزهای ترسیم شده بعد از فروپاشی امپراتوری عثمانی عمدتا به طور مصنوعی و بدون توجه به بافت دموگرافیک از مناطق تعیین شد. اکنون با دهه ها اصرار بر تکوین این سامان سیاسی به جای مانده از میراث استعمار که در کتاب با عنوان پارادایم سایکس – پیکو یاده شده است، بنیانی را بنا نهاد که باعث شد اغلب دولت های برخاسته از این نظم، خود، به گرانیگاه بحران در خاورمیانه مبدل شوند.

کتاب حاضر می کوشد با تحلیل توصیفی کنش های متقابل میان نیروهای برآمده از پارادایم سایکس – پیکو آن را به عنوان کانون توالی بحران مورد ارزیابی قرار دهد و همچنین با بهره گیری از نظریات مطرح در علم سیاست؛ فرایند  دولت – ملت سازی و همچنین سناریوهای اجتماعی پیش روی نظم سیاسی خاورمیانه درعصر جدید را کنکاش کند. از این رو این نوشتار نسبت به پژوهش های مشابه پیشین این تفاوت را دارد که بر خاورمیانه به عنوان یک منطقه ی هویتی، فرهنگی و تاریخی تمرکز دارد. دوم اینکه در ادبیات پژوهش های پیشین در پردازش عوامل شکست دولت – ملت سازی یا بر یک عامل یا بر مجموعه ای از عوامل برون زاد یا درون زاد توجه شده و از نگاه عمیق به علل شکست درونی دولت – ملت سازی در خاورمیانه غافل بوده اند. و سوم، در پردازش ابتر یا ناقص عوامل دولت – ملت سازی در پژوهش های دیگر به خوبی اساس واقعیت های خاورمیانه مورد بحث قرار نگرفته است. در نهایت نیز دیگر آثار غالبا یا بر دولت سازی، یا ملت سازی، چرایی و چگونگی و عوامل شکست یکی از این دو تاکید داشته و از درک همزمان و جامع آن غافل بوده اند. اما مجموع این کمبود ها در کتاب حاضر مورد پردازش و بحث قرار خواهد گرفت. در همین راستا، در کلیت این نوشتار، در فصل اول، نخست مبانی نظری در ارتباط با مسأله ی پژوهش ارائه شده و در فصول بعدی به بررسی تاریخ شکل گیری نظم دولت مدرن و روند دولت – ملت سازی در خاورمیانه و تأثیر آن در ظهور چالش های همواره موجود، پرداخته است و در پایان مواجه های احتمالی پیش روی خاورمیانه مورد ارزیابی قرار گرفته است. فهرست مطالب در یک نگاه کلی:

فصل اول: مفاهیم کلیدی در دولت – ملت سازی

فصل دوم: نظم سایکس پیکو در پیدایش دولت مدرن در خاورمیانه

فصل سوم: چالش های ملی نظم سایکس – پیکو

فصل چهارم: چالش های منطقه ای نظم سایکس – پیکو

فصل پنجم: جهانی شدن و چالش های بین المللی نظم سایکس – پیکو

فصل ششم: گرانیگاه بحران در خاورمیانه

فصل هفتم: مواجه های احتمالی پیش روی خاورمیانه