معرفی کتاب

کتاب حاضر پژوهشی است درباره دورانی کوتاه ولی مهم از سیاست‌ورزی در طول جنگ جهانی دوم و رقابت دیرینه بریتانیا و روسیه شوروی در ایران که پیامد آن غالبا شکل‌دهنده سیاست‌های داخلی و خارجی کشور بوده است. این پژوهش به تفصیل به کنش‌های متقابل میان عوامل مؤثر داخلی و خارجی در سیاست‌ورزی ایران مدرن از جمله افراد، دولتمردان، احزاب، مجلس شواری ملی، دربار، اقتصاد، رویدادها و جنبش‌ها و نیز تهدید سنتی روسیه شوروی نسبت به امنیت و تمامیت ارضی ایران و سیاست‌های استعماری بریتانیا می‌پردازد و به اقتصاد سیاسی ایران نه به عنوان یک موضوع بلکه به منزله یکی از عوامل شکل‌دهنده سیاست‌ورزی در ایران مدرن نظر دارد.

نویسنده کتاب با نگاهی تحلیلی شکل‌گیری سیاست‌های داخلی و خارجی و تأثیر آن‌ها بر یکدیگر را روایت می‌کند و با بهره جستن از اسناد سری و محرمانه و منابع معتبر نه تنها بر روایت‌های نادرست، تکراری و غالبا تحریف شده از تاریخ مدرن ایران خط بطلان می‌کشد بلکه ناگفته‌ها و حقایقی هر چند کوچک ولی ناشناخته را برای نخستین بار در این کتاب فاش می‌سازد.

این پژوهش تداوم شگرفی را در الگوی سیاست خارجی ایران معاصر حتی پس از سقوط رضاشاه و ظهور نیروهای رقیب در صحنه سیاست ایران و حضور ارتش‌های بیگانه در کشور نشان می‌دهد.

سیاست خارجی در خلأ پدید نمی‌آید بلکه هم شرایط اقتصاد سیاسی داخلی و ایدئولوژی نخبرگان حاکم و هم عوامل بیرونی در صورت‌بندی آن دخالت دارند. به طور کلی سیاست خارجی مجموعه‌ای از سیاست‌های اتخاذ شده به عنوان پاسخ به رفتار دولت‌های دیگر در نظام بین الملل است.

در این پژوهش به اقتصاد سیاسی ایران نه به عنوان یک موضوع، بلکه در معنای یکی از عوامل شکل‌دهنده سیاست خارجی پرداخته شده است.

این کتاب دارای یازده فصل دو دو ضمیمه است:

پیشگفتار

فصل اول: مقدمه: نگاهی گذرا به اوضاع سیاسی ایران در اواخر دوران قاجار

فصل دوم: روابط ایران با آلمان، اتحاد شوروی، بریتانیا

فصل سوم: اشغال ایران

فصل چهارم: انگلستان خائن

فصل پنجم: از اشغال تا اتحاد

فصل ششم: بحران‌ها

فصل هفتم: سیاست انتظار

فصل هشتم: انتخابات مجلس چهاردهم

فصل نهم: شوروی و امتیاز نفت ایران

فصل دهم: سیاست زور اتحاد شوروی

فصل یازدهم: گذر از بحران‌ها

ضمائم

کتاب‌شناسی

نمایه