معرفی کتاب

«سی سال برای این کتاب زحمت کشیدم. کتابخانه پدرم اولین جایی بود که در آن علم را یافتم. در میان آثار آنجا، مخطوطاتی از آباء و اجداد یافتم. در سال 1392 نخستین بار رساله قلائد الخرائد فی اصول العقائد را در آنجا یافتم و تصحیح کردم. در آن سالها با ادبا و شعراء رفت و آمد کردم و تلاش می کردم تا شرح حال آنان را از خودشان بگیرم. بسیاری از آنها معروف نبودند. از سال 1972 تا 1978 به کار جمع آوری تراجم شعرا و ادبا و علما مشغول بودم. وقتی در سال 1978 عراق را به سوی قاهره ترک کردم، باز به کار جمع آوری تراجم علما ادامه دادم، به خصوص که رجال مخالف دولت در خارج از کشور بودند و باید اطلاعات مربوط به آنان و فعالیت هایشان گردآوری می شد. از آنچه نوشته بودم، همراه با اسناد و مدارک، از عراق خارج کردم به امید آن که اینها حفظ شود. دراین سالها هر کسی که از عراق بیرون آمده و مشغول مبارزه بود را یافتم و شرح حالش را گرفتم.»
وی در ادامه از علم تراجم نویسی و نزدیکی و قرابت آن با تاریخ یاد کرده و روش خود را در تنظیم کتاب سی جلدی خود توضیح می دهد. تصمیم وی آن بوده است که رجال مابین سال 1900 تا 2000 را که در عراق فعال بوده اند بنویسد. بسیاری از آنها افراد مشهورند و بسیاردر بسیار افراد غیر معروف که یادی از آنها در جایی وجود ندارد. وی به بخش اخیر توجه ویژه کرده است، یعنی شرح حال کسانی که فراموش شده هستند. وی در مقدمه 35 ویژگی را برای کتاب خویش که مربوط به نوع تنظیم مطالب و حساسیت های تألیفی است برشمرده است.
کتاب به صورت الفبایی تنظیم شده و در سی جلد که هر جلد بالغ بر چهارصد صفحه است ارائه شده است. در غالب شرح حال ها از تصاویر یا خط آنان و نیز برخی از اسناد استفاده شده و اگر شخص از شعرا بوده نمونه ای از اشعار وی درج شده است. همان طور که اشاره شد نام شماری از مشهورین مانند سید ابوالحسن اصفهانی در این کتاب دیده می شود اما غالب آنان افراد گمنامی هستند که ذکری از آنان در آثار دیگر نشده است.
این اثر سی جلدی یکی از آثار ماندگار در تاریخ نویسی معاصر عراق است که برگرفته از سنت کهن تراجم نویسی اسلامی و عراقی است. بدون شک این اثر منبعی مهم برای آیندگان خواهد بود تا وضعیت عالمان و فرهیختگان عراقی این یک قرن را بشناسد. مراجعه به برخی از شرح حالها نشان می‌دهد که نویسنده دقت خاص خود را داشته و در سبک نگارش اصول شرح حال نویسی به خوبی رعایت شده است.
مجلد اول کتاب حاوی مقدمه پدر وی سید کاظم قزوینی و مقدمه مجلد سی ام مقدمه فرزند وی صالح جودت قزوینی است که گوید در طول زندگی اش از آغاز همواره شاهد فراهم آوردن مواد این کتاب توسط پدرش بوده است. وی می نویسد که در جریان جنگ 2006 لبنان یا همان جنگ سی و سه روزه این کتاب که در پنجاه مجلد فراهم شده بود و آماده چاپ در خانه مانده بود. وقتی برگشتیم اثری از آن نبود و پدر تنها توانست آن را در سی جلد احیا کند در حالی که بیش از یک صد اثر دیگر پدر که کار برخی تمام شده بود و برخی ناقص از میان رفت. در آن حمله، آپارتمان همه که حاوی آثار و مخطوطات فراوانی بود همه یک جا محو و نابود شد.