معرفی کتاب

این کتاب شامل دو بخش است. بخش اول که تا ص 205 اسناد عثمانی در باره عتبات عالیات است. بخش دوم شامل اسناد وزارت خارجه ایران در باره عتبات است. اما مع الاسف در کتاب این دو بخش تفکیک نشده و در مقدمه نیز صرفا به صورت کلی یادآور شده‌اند. در هر حال، بخش عثمانی از نوع ارجاعات و شماره پرونده ها که لاتینی است کاملا روشن است.
بخش دوم که از حوالی صفحه 205 آغاز می شود شامل اسناد موجود در وزارت خارجه ایران در حوزه عراق، ذخیره ای با ارزش برای شناخت اوضاع عتبات، وضعیت علما و همین طور ایرانیان مقیم و زائرانی است که در آن نواحی رفت و آمد داشته اند.
این اسناد که به طور عمده مشتمل بر گزارشهای ارسالی نمایندگان ایران در آن نواحی است و برخی مشتمل بر متن نامه های علما و مراجع و جز آنان است، می تواند روشنگر بسیاری از مسائل در ارتباط با تاریخ عراق، عتبات و روابط ایران و عثمانی در حوزه مسائل عتبات باشد.
اهمیت عتبات در قضایای مهم سیاسی ایران وجه دیگری از این اسناد است که در لابلای بسیاری از گزارشات، اخباری از آن قضایا را در خود جای داده است.
برخی از این مطالب نه تنها مربوط به مسافران عتبات بلکه مسافران حج هم می شود که از راه نجف و سپس راه جبل عازم بیت الله الحرام می شدند.
برای مثال: سواد دستخط مظفرالدین شاه قاجار به وزیر امور خارجه در خصوص گزارشی در باره راه جبل و خطرات موجدو در این راه به واسطه رسیدن صدمات و خسارات متعدد به حجاج (احتمال می دهم مربوط به کتاب تیر اجل در صدمات راه جبل باشد که برای مظفرالدین شاه فراهم آمده و بنده در مجموعه سفرنامه های حج قاجاری آن را چاپ کرده ام).
نمونه دیگر:
گزارش وزارت امور خارجه در باره هماهنگی های لازم با دولت عثمانی جهت ترمیم و تعمیر مناره های مرقد مطهر امام کاظم علیه السلام.
نظام العلماء از عتبات عالیات به وزارت امور خارجه: در باب نصب دو درب نقره به جهت حرم مطهر حضرت عباس و ممانعت والی پاشا از نصب درهای مزبور
از محمد حسن: شرح اخبار کربلا در باب ظلم و تعدی مأمورین عثمانی نسبت به اتباع ایران.
اگر در کنار این گزارشها، اسناد و گزارش های موجود در استانبول نیز ضمیمه شود، چنان که در مواردی آنچه مربوط به برخی از شهرهای عراق بوده چاپ شده، می تواند مجموعه ای بسیار نفیس را در حوزه تاریخ عتبات بدست بدهد.