تلفات هفتصد هزار نفری در محاصره اصفهان توسط افاغنه قندهاری در سال 1135
خلاصه
کتاب «زبدة التواریخ» اثر محمد حسن مستوفی که خود در محاصره اصفهان حضور داشته، آمار بالا را به عنوان شماره کشته ها و مرده ها در جریان این محاصره یاد کرده است. وی می گوید خود افغانها این سرشماری را انجام داده و مجموعه کسانی را که مرده و دفن شده و یا هنوز جنازه های آنها در اطراف دهات و قلعه ها و سرسیبه ها بود، شمارش کردند. کشته شدن هفت صد هزار نفر از شهری مانند اصفهان، که بسا آن زمان یک و نیم تا دو میلیون جمعیت داشته، می توانسته اساسا این شهر را از لحاظ تمدنی نابود کرده باشد.کتاب «زبدة التواریخ» اثر محمد حسن مستوفی که خود در محاصره اصفهان حضور داشته، آمار بالا را به عنوان شماره کشته ها و مرده ها در جریان این محاصره یاد کرده است. وی می گوید خود افغانها این سرشماری را انجام داده و مجموعه کسانی را که مرده و دفن شده و یا هنوز جنازه های آنها در اطراف دهات و قلعه ها و سرسیبه ها بود، شمارش کردند. کشته شدن هفت صد هزار نفر از شهری مانند اصفهان، که بسا آن زمان یک و نیم تا دو میلیون جمعیت داشته، می توانسته اساسا این شهر را از لحاظ تمدنی نابود کرده باشد.
متن یاد شده، در کتاب به این شرح است:
از بابت مقتول و متوفى ايام محاصره كه اين فقير بىبضاعت [به موجب اين دفتر] از ابتداء محاصره، خود در اصفهان عامل ديوان بوده كه محمود مردود پسر مير ويس افغان غليجايى در سنه 1134 ق/ 1722 م هزار و يكصد و سى و چهار از هجرت از قندهار آمده و اصفهان را محاصره نموده، نه ماه اصفهان محصور بوده. در اصل شهر قحط شده به مرتبهاى كه جانوران حلال و حرام آنچه بوده خوردهاند و بعد از آن گوشت ميته. و چند نفر از زنان را گرفتند كه اطفال را غافل گرفته مىكشتهاند و قورمه و يخنى مى كرده مى فروخته اند.
و در روز سيزدهم محرم سنه 1135 ق/ 1722 م امان الله وزير اعظم محمود طرف عصرى با جمعى از افاغنه داخل اصفهان گرديده، بعد از ورود به شهر كه اصفهان را به تصرف درآورده پادشاه را در عمارت آينه خانه كه هميشه خلوت پادشاه بوده محبوس نموده. كشيكچيان افغان قرار داده و مقررى به جهت پادشاه نمودند و از تالار چهل ستون عمارت پادشاهى مجلس كرده، تمامى سركردگان و رؤساى افاغنه را و امراى قزلباشيه را در مجلس نشانيده و شيلان كشيده، بعد از شيلان سياهه اموات را كه از گرسنگى مرده بودند كه دفن نشده و كشتههايى كه در سر سيبهها در دور شهر قلعهدارى و شهربندى بوده افغان به قتل رسانيده بود، حسب الفرموده آن مردود شماره و سياهه نموده بودند، به نظر شقاوت اثر آن ملعون مطعون دنيا و عقبى رسانيده، يعنى آنچه در ابتداء محاصره در شش ماه اول كه مردم را جانى بوده و اموات خود را دفن مى نمودند و جمعى كه از شهر فرار كرده در عرض راه دهات به قتل رسيده و برطرف شده بودند: هفتصد هزار نفر. [زبدة التواریخ، ص 185 ـ 186)
متن بالا در نسخه چاپی آمده، اما در نسخه خطی دیگری از این کتاب، عبارت بالا به این شکل خلاصه آمده، اما آمار دقیق تر یاد شده است.
الاضافه: از بابت آنچه در آیام ورود محمود پسر خودسر میرویس افغان که در سنه هزار و صد و سی و چهار اصفهان را محاصره نموده، به سبب محاصره قحط شده که این بی بضاعت خود در اصفهان بوده. بعد از نه ماه که محمود داخل شهر شده و مرده و کشته های سرسیبه ها را شماره، و سیاهه آن را به نظر محمود رسانیده اند. آنچه که در ابتدا که مردم را حالتی بوده و اموات خود را دفن مینموده اند و دور دهات و و قلعه ها و عرض راه ها بر طرف شده که به قلم نیامده: 693 هزار نفر. (نسخه مجلس، ش 8020، برگ آخر).
گفتنی است که بخش مهمی از این کتاب، تاریخ قدیم به علاوه تاریخ اسلام و ایران و نیز تاریخ روم و فرنگ است که مصحح، بدلایلی که خود در مقدمه یادآور شده، از تصحیح و چاپ آن خود داری کرده است.
@jafarian1964
پربازدید ها بیشتر ...
دوازده قصیده منقبتی چاپ نشده از دوازده شاعر قصیده سرا
سید عباس رستاخیز و سید رضا باقریان موحدمقاله حاضر در بردارنده 12 مقاله منقبتی چاپ نشده از شعرای قصیده سرا است.
آثار و مقالهشناسی دکتر حسین مدرسی طباطبایی
محمدرضا رهبریانسیدحسین مدرسی طباطبایی (متولد 1320 ش در قم) استاد و پژوهشگر علوم اسلامی، پس از تحصیلات جدید به حوزۀ
منابع مشابه بیشتر ...
تبارشناسی تاریخچه حوزه علمیه قم
رسول جعفریانگفتگویی است با مجله آگاهی نو، در باره تأسیس حوزه قم، شرایط وقت حوزه، اوضاع سیاسی و تلاش حاج شیخ عبدا
رساله ای در پیشگویی ظهور در سال 949
عماد الدین نسیمی / رسول جعفریانیک رساله دو صفحه ای است که حوالی 940 ـ 949 کتابت شده و به نسیمی منسوب شده است. در این رساله، از ظهور
دیگر آثار نویسنده بیشتر ...
نسخه خوانی 13
رسول جعفریاننسخه خوانی، مروری بر چند نسخه خطی است. متن مقاله در مجله آینه پژوهش شماره 172 چاپ شده و می توانید فا
ارزش «سوال» در علم. یادداشتی برای دانشجویانم
رسول جعفریاندر دانش، و همین طور در درس خواندن و درس دادن، امهم است که در هر زمینه و هر بحثی، بدانیم «مسأله» ما چ
نظری یافت نشد.