معرفی کتاب

سفرنامۀ بهمئی گزارش سفری است به یکی ازحوزه های کمتر شناخته شده به قلم یکی از افسران سیاسی بریتانیا به نام کپتین نوئل که به رغم شهرت و آوازه ای تاریخی، هنوز در مورد آثار و نوشته های برجای مانده از وی تحقیقات درخور توجهی صورت نگرفته است. در کنار این سفرنامه که بیشتر ارزش جغرافیایی و مردم شناختی دارد، مجموعه ای از اسناد و گزارش های سیاسی به قلم نوئل و یا در پاسخ به وی نیز در دسترس بود که آن ها نیز در مقام پیش درآمدی بر سفرنامۀ مزبور ترجمه و ارائه شده اند. در توضیح بیشتر این اسناد و گزارش ها، علاوه بر اشاره ای مختصر به زندگانی سیاسی کپتین نوئل، سعی شده با استناد به دیگر گزارش های برجای مانده از مقامات سیاسی بریتانیا از تحولات کلی حوزۀ خوزستان در این دوره – سال های میانی جنگ جهانی اول – نیز تصویری ارائه شود.

کپتین (سروان) ادوارد ویلیام چارلز نوئل (1974-1886) که البته بعدها در ارتش حکومت بریتانیا در هند به منصب سرهنگ دومی نیز ارتقاء یافت، در یک خانوادۀ نظامی در بریتانیا متولد شد و پس از تحصیلات اولیه، یک دورۀ آموزشی را نیز در آکادمی نظامی طی کرد. او که بعدها در مقام یک افسر به خدمت ارتش هند درآمد، برای مدتی جایگزین یکی از دستیاران نمایندگی مقیم بریتانیا در بوشهر شد. وی در آستانۀ جنگ جهانی اول در مقام دستیار دوم نمایندگی بریتانیا جایگزین شد و تا مدت ها در این منصب برجای ماند. در همین دوره بود که نوئل مأمور شد تا تنی چند از عوامل آلمان را در سر راهشان از شوشتر به فارس بازداشت کند و این سرآغازی شد بر سرگذشت پرآوازۀ او در سال های بعد. در همین ایام بود که او به نیابت کنسولگری اهواز منصوب شد. در این دوره بخش های شرقی خوزستان صحنۀ رویارویی نیروهای بریتانیا و عثمانی بود که هریک علاوه بر قوای متعارف خود مجموعه ای از عشایر عرب محلی را نیز در صف متحدان خود داشتند. در کنار این تحولات در حوزه های شرقی خوزستان در ارتباط با تحرکات خوانین بختیاری در آن حدود نیز رخدادهایی جریان داشت که به نظر می آید زمینه ساز فعالیت های جاری و بعدی کپتین نوئل شد. 

این کتاب حاوی دو بخش است:

بخش اول: اسناد و گزارش ها

بخش دوم: یادداشت های سفر کهگیلویه و لشکرکشی بختیاری بر ضد طیبی ها