معرفی کتاب

در بحث از کردهای قفقاز آنچه مسلم است و همگان بر آن اتفاق نظر دارند این است که سلسله کرد شدادیاان در نیمه ی قرن چهارم هجری تا اواخر سده ی بعد بر بخش هایی از قفقاز حکومت کرده اند. اینکه حضور اولیه ی کردها در قفقاز از چه زمانی بوده و یا اینکه بعد از انقراض حکومت شدادیان سرنوشت آنان تحت چه شرایطی قرار گرفته از جمله مسائلی هستند که نمی توان به آن ها پاسخ قطعی داد و صرفا می توان این احتمال را مطرح کرد که سرنوشت آنان نیز همچون سرنوشت اقوام متعدد شمال و شمال غرب ایران تحت تاثیر ورود ترکان سلجوقی به آن محدوده قرار گرفت و هویت آنان نیز همچون دیگر ساکنان اران و آذربایجان تحت تاثیر زبان زبان و فرهنگ تازه واردین قرار گرفت. آنچنانکه بیان شده با ورود سلحوقیان به آذربایجان در نیمه ی قرن پنجم هجری تنوع زبانی آذربایجان و ترکیب جمعیتی آن دگرگون شد و هیچ دلیلی برای رد این فرضیه وجود ندار که همین دگرگونی در قفقاز نیز روی داده باشد و هویت کردهای آنجا نیز همچون دیگر اقلیت های آن سامان به نفع ساکنان جدید منطقه نسبتا یا کاملا از بین رفته باشد. به همین ترتیب، ظاهرا بعد از انقراض شدادیان نام و نشانی از بقایای کردها در این ناحیه مشاهده نمی شود. البته پرداختن دقیق تر به این امر موضوع پژوهشی مستقل است و جایی ببشتر در نوشتار حاضر ندارد. اما انعکاس اخبار و اطلاعات مربوط به کردهای قفقاز در منابع و اسناد چند سده ی اخیر به ویژه در منابع روسی یک بار دیگر مسئله ی کردهای قفقاز را در کانون توجه قرار داده است. اثر حاضر  بر تاریخ کردهای قفقاز در قرن بیستم و به ویژه در جمهوری آذربایجان تمرکز دارد که علاوه بر اینکه بخش اعظم جمعیت کرد را در خود داشت، فراز و فرود مستعجل و پرابهام "کردستان سرخ" در سال های بین دو جنگ جهانی نیز در چهارچوب این جمهوری بروز کرد. زمینه ها و چگونگی ظهور کردستان سرخ بسیار مهم و قابل بحث است ؛ درست به همان میزان که چگونگی انحلال آن واجد اهمیت است و بررسی این مسئله در گرو توجه به تحولات قفقاز به ویژه بعد از سرنگونی تزاریسم می باشد. مجموعه حاضر با اشتمال بر چهار مقاله از چند صاحب نظر، تلاشی است برای ارائه ی اطلاعاتی چند درباره کردهای قفقاز در قیاس با دیگر حوزه های کردنشین شرق نزدیک و خاورمیانه. در این کتاب پیرامون حیات سیاسی- اجتماعی کردهای قفقاز در دوران شوروی (۱۹۹۱-۱۹۲۰) مطالبی ارائه می گردد. هر مقاله در فصلی مجزا قرار گرفته است:

فصل اول: ظهور کردستان سرخ/هارون ییلماز

فصل دوم: کردها در اتحاد شوروی/ عصمت شریف وانلی

فصل سوم: کردهای آذربایجان شوروی ۱۹۹۱-۱۹۲۰/دانیل مولر

فصل چهارم: کردها و زبان کردی در آذربایجان شوروی بر اساس سرشماری ۱۷دسامبر ۱۹۲۶ اتحادیه شوروی(نوشتاری پیرامون تاریخ به اصطلاح "کردستان سرخ")/ دانیل مولر