معرفی کتاب

آذربايجان شرقي به عنوان يکي از مناطق بااهميت و حادثه خيز ايران در طول تاريخ همواره از ابعاد مختلف مورد تحقيق پژوهشگران رشته هاي مختلف قرار گرفته است. لذا دسترسي به منابع از ضروريات اوليه براي انجام اين امر مي باشد.
دکتر هادي هاشميان از جمله کساني مي باشند که نسبت به اين مهم اقدام نموده و کتابشناسي جامع آذربايجان شرقي را در 2668 صفحه و در چهار مجلد به نگارش درآورده اند؛ هر چند قبل از ايشان کتابشناسي هايي درباره آذربايجان (شرقي و غربي) توسط ناهيد حبيبي آزاد، انتشارات کتابخانه ملي و کتابشناسي ديگري نيز توسط نجيبه افناني، انتشارات دانشگاه علامه طباطبايي به چاپ رسيده است. اما کتابشناسي جامع آذربايجان شرقي داراي ويژگي هاي خاصي است که در معرفي بيشتر کتاب با آن آشنا خواهيم شد.
نويسنده ضمنا کتابشناسي ديگري با عنوان کتابشناسي ربع رشيدي و خواجه رشيدالدين فضل الله همداني به چاپ رسانيده است که جهت آشنايي بيشتر ذيل همين کتابشناسي به معرفي آن نيز پرداخته مي شود.
مؤلف در جلد اول کتابشناسي جامع آذربايجان شرقي به معرفي کتابشناسي ها و فهرست ها، فهرست ميکروفيلمها و ميکروفيش هاي نقشه ها و پروژه هاي عمراني، راهنماها، دايره المعارف و فرهنگ نامه ها، نشريات ادواري، کتاب و کتابداري، اسناد و نسخ خطي، علوم اجتماعي، فرهنگ عامه، فرهنگ و آموزش، و ارامنه پرداخته است.
جلد دوم اختصاص به کتاب هاي مربوط به زبان و ادبيات، معرفي شعرا و شخصيت هاي ادبي، عرفاني و ديني آذربايجان شرقي دارد.
جلد سوم به معرفي کتاب هاي تاريخ و جغرافيا، سفرنامه ها، و انقلاب اسلامي آذربايجان شرقي پرداخته است.
جلد چهارم نيز اختصاص به دوران مشروطيت، هنر، علوم و فنون، و معرفي پايان نامه ها داده شده است.
اما از ويژگي هاي کتابشناسي جامع آذربايجان شرقي مي توان به موارد زير اشاره نمود:
1) اولين کتابشناسي است که به طور اختصاصي به آذربايجان شرقي پرداخته است. و تازه ترين اطلاعات درباره آذربايجان شرقي تا سال 1381 را به اطلاع خوانندگان مي رساند.
2) مؤلف علاوه بر کتاب ها، به گردآوري منابعي چون ميکروفيلم و ميکروفيش ها نيز اقدام نموده است که در زمينه اطلاع رساني بسيار مهم مي باشد.
3) وي علاوه بر منابع فارسي، منابع ترکي، عربي، انگليسي، فرانسه و روسي را نيز ذکر نموده است.
4) محل نگهداري کتاب ها، گزارش ها و پايان نامه ها که به زبان فارسي نگاشته شده اند به طور دقيق معرفي شده، که خود کمک شاياني جهت دسترسي آسان تر محققان به اين منابع و مآخذ مي باشد.
5) از محاسن ديگر کتاب آوردن نمايه ها ي اشخاص، مؤسسات، عنوان کتاب – گزارش، مقالات، نقشه ها، اسناد تاريخي، و ... SUBJECT INDEX و COMMON INDEX به صورت جداگانه مي باشد.

کتاب ديگر دکتر هادي هاشميان، کتابشناسي ربع رشيدي و خواجه رشيدالدين فضل الله همداني مي باشدکه توسط ناشر کتاب قبلي، سال 1384 و در 279 صفحه براي اولين بار به چاپ رسيده است.
وي در اين کتاب با ارائه گاهشماري کوتاهي از زندگي خواجه رشيدالدين فهرست تأليفات خواجه، آثار چاپي وي، کتابهاي مستقل، کتاب هايي که بخشي از آن مرتبط به موضوع مي شود، مقاله و پايان نامه هايي که درباره خواجه رشيد الدين و ربع رشيدي به نگارش در آمده را ذکر نموده است.
نويسنده همانند کتاب قبلي در کتابشناسي خود به معرفي کتاب ها و مقالات به زبان هاي عربي، ترکي و لاتين نيز پرداخته که حائز اهميت است.

اما در اين دو کتاب مسأله اي که به چشم مي خورد مربوط به چاپ برخي صفحات مي باشد. به عنوان نمونه در کتابشناسي جامع آذربايجان شرقي، مقدمه مؤلف و در کتابشناسي ربع رشيدي و خواجه رشيد الدين فضل الله همداني منابع و مآخذ که عنوان آن ها در فهرست مطالب ذکر شده به چاپ نرسيده است.

نوشته : منيره شريعت جو