۳۳۶۰
۰
۱۳۸۷/۱/۳۱
خلاصه الاشعار و زبده الافکار

خلاصه الاشعار و زبده الافکار

پدیدآور: مير تقي الدين کاشاني (م 1022 - 1024)

خلاصه

وی رساله ای داشته است که «مشتمل است بر چندین دلیل که منتج و مفید ثبات و دوام دولت و سلطنت خاقان غفران پناه است تا زمان حضرت صاحب الامر» صلوات الله عليه.

معرفی کتاب

خلاصة الاشعار و زبدة الافکار اثری به روال تذکره هایی است که نگارش آنها در ایران و هند و عثمانی از قرن دهم به بعد فراوان بود. هر کدام از این تذکره ها به ویژه در بخش شعرای معاصر مشتمل بر مطالب دست اولی هستند که ازرش بی اندازه دارد. این تذکره ها فارغ از کار ادبی و ثبت اشعار، اگر زندگینامه درستی از شاعر ارائه دهند، حق بزرگی بر گردن تاریخ سیاسی و به خصوص تاریخ اجتماعی ما دارند.
خلاصة الاشعار از این قبیل آثار است. دریایی از اطلاعات در باره تاریخ اجتماعی دوره صفوی به خصوص شهرهایی که مورد توجه مؤلف بوده و شاعران آنها معرفی شده اند در این کتاب درج شده است. شهرهای کاشان، اصفهان، قم، ساوه، قزوین، گیلان، تبریز، یزد و کرمان، شیراز، همدان، بغداد و روی و استرآباد و خراسان از شهرهایی است که شعرای آنها در این مجموعه معرفی شده اند. مهم آن است که بسیاری از این شاعران از فضلا و علما و صاحب منصبان بوده و به نوعی با دستگاه حکومتی صفوی ارتباط داشته اند. آگاهی های ارائه شده در این کتاب عمدتا در باره سه دهه پایانی قرن دهم تا حوالی سال 1016 است. روی جلد در باره تاریخ درگذشت مؤلف نوشته شده است زنده تا 1016. اما در مقدمه هم اشاره شده است که در کتاب عرفات العاشقین وفات او بین سالهای 1022 تا 1024 دانسته شده که بهتر بود همان روی جلد می آمد.
مجلد شاعران اصفهان که جمعا شامل شرح حال 47 شاعر است در ضمن 417 صفحه عرضه شده و این نشانگر آن است که شرح حالها بلند و اشعار منتخب نیز گاه طولانی است. شرح حال افرادی مانند خواجه افضل الدین ترکه بسیار عالی است. علاوه بر بیان سیر زندگی آموزشی و تحصیلی وی در مراکز مختلف رابطه وی را با حکومت به تفصیل و بسیار ریز شرح داده و منازعه علمی او را با شاه اسماعیل دوم که سنی زده بود تصریح کرده است و این که تا آخر ایام سلطنت وی در کمال خوف روزگار گذرانید. او پس از آن در دوران سلطان محمد پادشاه در غایت احترام و اعزاز زندگی کرد و منصب مدرسی مشهد مقدس رضویه و دیگر مناصب عالیه آن روضه علیه به او واگذار شد. (ص 220).
شرح حال میر شجاع الدین محمود خلیفه از سادات برجسته اصفهان در جای دیگر آمده و این نکته لطیف که مؤلف از او خواسته است دیوانش را به وی بدهد اما جناب میر شجاع نذر کرده بوده است که هیچ کتابی بی عوض به کسی ندهد. به همین جهت از مؤلف می خواهد که گرویی بگذارد که او ندارد. بنابرین کتاب دیوانش را به او نمی دهد (ص 226). شرح حال میرداماد هم که متخلص به اشراق است (ص 246) به تفصیل آمده است. وی روی انتساب او با محقق کرکی تأکید می کند. از القابی که برای کرکی می آورد عظمت موقعیت او را تا این زمان نشان می دهد. پدر میرداماد شمس الدین محمد استرآبادی داماد محقق کرکی بود که نویسنده از کرکی با عنوان شیخ المحققین و قدوة المدققین و فخر المتجهدین و خلاصة‌ العلماء المتبحرین و زین الفقهاء فی العالمین علی بن عبدالعالی یاد می کند. از تحصیل میرداماد در مشهد یاد کرده و این که بعد به قزوین آمده است. در سال 988 باز به مشهد رفته است و در مسیر به کاشان آمده که مؤلف کاشی ما در آنجا خدمت وی رسیده است. در سال 993 که مؤلف این کتابش را تمام کرده بوده بار دیگر میرداماد به کاشان وارد شده است. در اینجا مؤلفی شرحی هم در باره کتابش داده که جالب است. همین طور در باره شعر و شاعری شرحی آورده که سخت به کار متخصصان تاریخ ادبیات در دوره صفوی می آید. بعد هم بخش عمده ای از اشعار میرداماد را آورده است. همین طور شعری از رکن الدین مسعود مسیح در مدح میر و پاسخ میر به او. (تا ص 280). در ادامه از میرزا تاج الدین حسین صاعد یاد کرده و این که از صاعدیان اصفهان از رؤسای مذهب حنفی در قرون پنجم و ششم بوده است. وی رساله ای داشته است که «مشتمل است بر چندین دلیل که منتج و مفید ثبات و دوام دولت و سلطنت خاقان غفران پناه است تا زمان حضرت صاحب الامر» (ص 281). از خواجه شاهکی رنانی یاد کرده که در جوانی از موزونان بوده و شاعران گردش جمع می شدند. اما «الیوم که سن شریف آن جناب از ستین تجاوز نموده بر عکس زمان جوانی بی شعور شده و ترک شعر و شاعری کرده ... در سلک مالداران و اصحاب ثروت آنجا منخرط است».
اینها نمونه ای از اطلاعاتی بود که می توان در این کتاب یافت. روشن است که باید طرحی بزرگ در باره تاریخ اجتماعی ایران در دوره صفوی که دوره ای ارزشمند و محوری برای ما ایرانیان است در افتد و با استفاده از این قبیل مآخذ کاری درخور انجام گیرد.
نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف

منابع مشابه بیشتر ...

ابن ابی الحدید و فهم نهج البلاغه

ابن ابی الحدید و فهم نهج البلاغه

محسن رفعت

کتاب پیش رو تلاشی است برای فهم روش تفسیری ابن ابی الحدید و می کوشد روش تعامل او با حدیث و روایت را د

بریتانیا و کشور حائل: فروپاشی امپراتوری ایران 1914-1890

بریتانیا و کشور حائل: فروپاشی امپراتوری ایران 1914-1890

دیوید مک لین

کتاب حاضر با تکیه بر منابع و اسناد دست اول، دورنمایی از جایگاه ایران در رقابت روس و انگلیس در اواخر