معرفی کتاب

کتاب ژئوپولیتیک خلیج فارس در چهار بخش سامان یافته است:

بخش اول: جغرافیای طبیعی منطق خلیج فارس

بخش دوم: جغرافیای انسانی – سیاسی منطقه خلیج فارس

بخش سوم:‌ جغرافیای اقتصادی منطقه خلیج فارس

بخش چهارم: ژئوپولیتیک شیعه

جمعا کتاب در شامل 253 صفحه بوده و بخش اخیر آن که مروری بر زندگی سیاسی شیعیان این منطقه است از ص 185 تا  238 را شامل می شود. کتاب یاد شده توسط محققان سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح تهیه شده است. اما مقدمه آن که به قلم بنده (جعفریان)  نوشته شده به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم:

انقلاب اسلامی ایران چهرۀ تازه ای از مذهب حقۀ تشیع را به جهان اسلام به طور خاص، و به جهانیان به طور عام نشان داد، چهره ای که طی قرنها، زیر گرد و غبار ناشی از فشارهای طولانیِ بیرونی از یک طرف و کم تحرکی ناشی از همان محدویت ها در درون، سبب شده بود تا درخشش آن، آنچنان که شایسته مذهب تشیع و سیره اهل بیت (ع) است، آشکار نگردد. امام خمینی – رحمة الله علیه - نه تنها اسلام را زنده کرد که توانست برابر تبلیغات ناروایی که قرنها سبب مظلومیت تشیع شده بود بایستد و به مقدار زیادی تشیع را از مظلومیت نجات دهد.

طی این چند دهه شاهد بودیم که با انقلاب اسلامی ثابت شد که تشیع می تواند مذهبی زنده، حیات بخش، معقول و در دنیای جدید همآوردی برابر اندیشه ها و ایدئولوژی های به ظاهر انقلابی و اما چپ روانه ای باشد که به اسم دفاع از حقوق مردم، آنان را به سراشیبی مادیت و انحطاط کشاند. یکی از برگهای درخشان تشیع در روزهای پس از انقلاب اسلامی ایران، پدیده حزب الله لبنان بود که به خوبی توانست از حیثیت امت اسلامی برابر صهیونیسم دفاع کند و سبب سربلندی آیین اهل بیت (ع) باشد.

می دانیم که مذهب تشیع تا پیش از عصر صفوی هیچ گاه حامی دولتی رسمی نداشت. پس از آن هم بسیاری از شیعیان در نقاط مختلف در کشورهای عربی همواره زیر فشار مخالفان خود بوده و تاکنون نیز هستند، به طوری که برخی از جوامع شیعه مانند جامعه شیعیان کشورهای حوزه خلیج فارس و به ویژه عراق، طی دو قرن اخیر، حتی با داشتن اکثریت، زیر سخت ترین و شدیدترین فشارها بودند.

دلمشغولی ظالمان و ستمگران به یکدیگر که یک نتیجه آشکار آن نابودی نظام بعثی و صدامی بود، سبب شد تا شیعیان عراق که اعراب اصیل و عشایر غیور عرب هستند، بعد از قرن ها بتوانند نفسی تازه کنند و با وجود نیروهای استکباری در عراق، دست کم بتوانند تلاش هایی برای دستیابی به حقوق از دست رفته خود داشته باشند.

حاصل این تحولات در منطقه چنان شده است که دریچه ای تازه برای درخشش شیعه، به خصوص شیعیان شش کشور عربی حوزه خلیج فارس به روی مسلمانان گشوده شود و نور امید و مقاومت را در قلوب مسلمانان زنده کند.

تاکنون بر اثر تبلیغات بعثی ها، چنان وانمود می شد که شیعیان گروهی اندک در عراق هستند که ریشه عجمی دارند. اما اکنون، در حالی که همچنان بقایای بعثی ها در این زمینه تلاش می کنند تا روی همان نکته پای بفشرند و اظهار کنند که مثلا بعد از سقوط صدام، میلیونها ایرانی در عراق ساکن شده اند، آری هم اکنون، جهان اسلام دریافته است که شیعه نه یک اقلیت منزوی بلکه در عراق، اکثریت مظلومی است که تاکنون زیر فشار بوده است. طبیعی است که با نسبت دادن اکثریت عرب شیعه عراق به «صفویه» نمی توان این اکثریت را از حق اساسی آنان محروم کرد.

همزمان، نیرو گرفتن سایر شیعیان منطقه در کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز سبب شده است تا آنان هم دست به تلاش های فرهنگی و اجتماعی بیشتری زده و نشان دهند از توانایی های زیادی برای ایفای نقش در مجموعه تحولات دنیای اسلام هستند.

متأسفانه دشمنان مذهب اهل بیت (ع) تشیع را به عنوان یک تهدید در جهان معاصر اسلامی نشان می دهند. این در حالی است که این اظهار نظر تنها از سوی کسانی است که خود گرچه در رأس بخشی از جهان اسلام هستند، اما دهها سال است که کشورهایشان پایگاه اصلی نیروهای استکباری در منطقه بوده و خودشان عامل آنان به شمار می آیند.

تشیع دست کم در این چند دهه نشان داده است که در عرصه مشکلات بین المللی و منطقه ای جهان اسلام می تواند نقش فعالی در ایجاد انسجام اسلامی داشته وهمانند روحی در کالبد کم­جان دنیای دمیده شده و آن را از افراط و تفریط باز دارد.

طبیعی است که تشیع بر اساس وفاداریش به اصل اسلام هیچ گاه راضی نیست به خاطر منافع طایفه ای خود، مصالح امت اسلامی را فدا کند. این درسی است که امام علی (ع) در آغازین روزهای بعد از رحلت در روشی که در برخورد با حاکمان نشان داد و نشان داد که تا چه اندازه حاضر است به خاطر مصلحت امت اسلامی از حق الهی خود چشم پوشی کند.

آنچه مهم است این که در دنیای جدید اسلامی که سهل است، در آن روزگاران که خلافت های عریض و طویلی هم بود و ابن زیاد و حجاج و متوکل عباسی و سلطان سلیم عثمانی و شیبک خان و عبیدالله ازبک و دیگران با قدرت حضور داشتند، امکان محو تشیع وجود نداشت.

چشمه ای که تشیع از آن سیراب شده است، همانا معارف ناب اهل بیت است که در طول تاریخ، گام به گام رو به پیشرفت داشته و اکنون به صورت یک نیروی فعال، پویا و زنده در صحنه بین المللی و منطقه ای به خصوص در حوزه خلیج فارس می درخشد.

تشیع جریان حقی است که ریشه در اسلام ناب محمدی دارد، جریان حقی است که مدافع محرومان و مستضعفان است، جریان حقی است که نه افراطگراست و نه تفریط گرا، تلاش می کند که با اعتدال و عقل، از حقوق حقه مسلمانان در هر نقطه دفاع کند. بنابرین وقتی سخن از قدرت تشیع و اهمیت نقش آن در جهان معاصر می رود، به معنای آن نیست که گویی تهدیدی برای دیگران است، بلکه دقیقا به عکس، وسیله ای برای تقویت نیروی مسلمانان در برابر مستکبران عالم است.

نوشته ای که در پیش رو دارید نگاهی است به موقعیت جغرافیایی خلیج فارس با تأکید بر وضعیت شیعیان منطقه که به خصوص پس از تحولات سالهای اخیر دگردیسی های فراوانی در آن رخ داده و گرایش آن به سمت حضور فعالتر آنان در صحنه اجتماعی، فرهنگی و سیاسی این کشورها بوده است. رسول جعفریان