۵۱۴۷
۰
۱۳۸۴/۹/۲۴

بدون تصویر

شرف المصطفي ( ص )

پدیدآور: ابوسعيد خرگوشي مصحح: ابوعاصم نبيل بن هاشم الغمري

معرفی کتاب

کتاب شرف المصطفي يا شرف النبي (ص) که اينک در شش مجلد و همراه با حواشي فراوان به چاپ رسيده يکي از آثار ارزشمند در شرح حال رسول خدا (ص) است که يک دانشمند نيشابوري يعني ابوسعيد خرگوشي - منسوب به محله خرگوش در نيشابور - آن را در قرن چهارم تاليف کرده است. وي خود متوفاي سال 406 هجري است و طبعا کتاب را مي بايست پيش از آن در دهه هاي پاياني قرن چهارم نوشته باشد.
پيش از اين استاد محمد روشن متن فارسي شده اين اثر را در سال 1361 توسط انتشارات بابک به چاپ رساند. اما تا به امروز از متن عربي آن اطلاعي در دست نبود. مترجم فارسي آن نجم الدين محمود راوندي (از مترجمان قرن ششم يا هفتم هجري) است.
آنچه اکنون شاهدش هستيم متن عربي و اصلي آن کتاب است که با حواشي فراوان به چاپ رسيده و مصحح از بس بر آن حواشي زده نامش را اين بار مناحل الشفا و مناهل الصفا بتحقيق کتاب شرف المصطفي گذاشته است.

اين اثر در رديف آثاري مانند دلايل النبوه بيهقي است نه آثاري مانند سيره ابن هشام . تفاوت اين دو نوع اثر در آن است که سبک نگارش سيره از زمان ابن اسحاق و ابن هشام تا زمان مولف ما تغيير کرد. سبک قرن سوم نوعي تاريخ نگاري بود که به حسب سال و بر اساس وقايع مهم اخبار سيره را از دوران بعثت و سپس هجرت بيان مي کرد و در دوران هجرت عمدتا تاريخ غزوات بحث مي شد. اما بعدها سيره موضوعي تر شد و چنان که از اين کتاب و نيز از دلايل النبوه بيهقي يا ابونعيم اصفهاني استفاده مي شود سيره تا حدودي صورت قدسي تري به خود گرفت و به خصوص به شرح معجزات و احوالات خاص حضرت محمد (ص) پرداخته مي شد.
کتاب شرف النبي يا شرف المصطفي (ص) بر اساس همان تقسيم بندي که بدان اشاره شد، از بحث بشارات هايي که به ظهور پيامبر (ص) داده شده آغاز مي شود. سپس از ولادت آن حضرت تا زمان بعثت مروري کوتاه صورت گرفته و آنگاه به بحث از عصمت رسول خدا (ص) پرداخته مي شود.
بحث از نسب پيامبر (ص) ابتداي دعوت، معراجهاي آن حضرت، فضيلت مکه و سپس مدينه و هجرت ايشان به اين شهر در مجلد دوم آمده است. در اينجا فهرستي از فضائل شهر مکه و مدينه ارائه شده که براي شناخت تاريخ اين دو شهر اهميت فراواني دارد.
مجلد سوم، بخشي به غزوات و بخشي به وفات پيامبر (ص) اختصاص يافته و روايات فراواني در فضيلت زيارت قبر آن حضرت ارائه شده است. در ادامه از زنان آن حضرت و نيز ديگر متعلقات ايشان به صورت ريز بحث شده و براي تک تک نقلها سند آورده شده است. در واقع اين تاريخنگاري در قالب حديث نويسي معمول در آن روزگار است. نيمه پاياني مجلد سوم بحث از دلايل اثبات نبوت آن حضرت مي باشد.
بحث از شرف النبي في القران در مجلد چهارم آمده که مروري است بر فضائل ذکر شده براي آن حضرت در قرآن کريم. در ادامه باب فضائل النبي (ص) قرار گرفته که مربوط به بيان ديگر فضائل ايشان مي باشد. در اينجا از اخلاق و خصوصيات ديگر رسول خدا نمونه هاي فراواني ارائه شده است.
دعاهاي پيامبر (ص) نماز آن حضرت، مزاح هاي ايشان، کلمات حکيمانه و امثالي که بر زبان مبارکش جاري شده، در مجلد پنجم آمده است. فصل مفصلي هم تحت عنوان جامع ابواب الفضائل و المناقب است که ضمن آن به نقل فضائل مهاجرين و انصار و برخي از چهره هاي برجسته از اهل بيت و ديگران پرداخته شده است. در اين قسمت به خصوص از فضائل اهل بيت از جمله امام علي (ع) حسنين (ع) و فاطمه زهرا (س) به تفصيل صحبت شده و گفتني است که اين بخش بعدها مورد استفاده فراوان مصادر و منابع شيعه قرار گرفته است. در واقع، ابوسعيد خرگوشي به خاطر نقل اين فضائل جايگاهي ويژه در کتابهاي حديثي شيعه در زمينه فضائل به دست آورده است. فضائل خلفاي اربعه و شماري ديگر از صحابه در مجلد ششم آمده است. بحث از پرچم هاي متعلق به آن حضرت، نيز شفاعت ايشان براي امت در قيامت از آخرين ابواب کتاب است که در مجلد ششم آمده است.
مصحح براي کتاب فهارس جالبي را تدوين کرده که استفاده از کتاب را آسان مي سازد.
انتشار کتاب شرف المصطفي يا شرف النبي (ص) قدم ارجمندي براي تقويت متون مربوط به سيره نبوي است.
به تازگي کتاب تهذيب الاسرار ابوسعيد خرگوشي هم توسط بسام محمد بارود به چاپ رسيده است. اين اثر حاوي جملاتي است که از صحابه و تابعين و عرفا در مسائل مختلف اخلاقي و رياضتي و تربيت ديني نقل شده و مي تواند در ريشه يابي بسياري از اين قبيل کلمات قصار که در حوزه خراسان و تصوف بسيار نيرومند آن در قرن چهارم و پنجم شايع بوده به ما کمک کند. اين کتاب در سال 1999 توسط منشورات المجمع الثقافي در ابوظبي به چاپ رسيده است.
از ابوسعيد اثري ارجمند در باب تعبير خواب نيز برجاي مانده که نسخه آن در کتابخانه مجلس شوراي اسلامي نگهداري مي شود.

بايد بيفزاييم که سالها پيش مرحوم دکتر احمد طاهري عراقي مقاله مفصلي در باره ابوسعيد خرگوشي و کتابشناسي آثار وي نوشت که در يادنامه اي که مشتمل بر مقالات وي بوده و به نام يادگار طاهر ناميده شده، آن مقاله چاپ شده است. (تهران، مرکز نشر دانشگاهي، 1382، صص 28 - 57).


ا
نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

بریتانیا و کشور حائل: فروپاشی امپراتوری ایران 1914-1890

بریتانیا و کشور حائل: فروپاشی امپراتوری ایران 1914-1890

دیوید مک لین

کتاب حاضر با تکیه بر منابع و اسناد دست اول، دورنمایی از جایگاه ایران در رقابت روس و انگلیس در اواخر

منابع مشابه بیشتر ...

ابن ابی الحدید و فهم نهج البلاغه

ابن ابی الحدید و فهم نهج البلاغه

محسن رفعت

کتاب پیش رو تلاشی است برای فهم روش تفسیری ابن ابی الحدید و می کوشد روش تعامل او با حدیث و روایت را د

بریتانیا و کشور حائل: فروپاشی امپراتوری ایران 1914-1890

بریتانیا و کشور حائل: فروپاشی امپراتوری ایران 1914-1890

دیوید مک لین

کتاب حاضر با تکیه بر منابع و اسناد دست اول، دورنمایی از جایگاه ایران در رقابت روس و انگلیس در اواخر