۴۳۵۶
۰
۱۳۸۴/۱/۲۲
بکتاشيه در آناتولي ( متن ترکي استانبولي )

بکتاشيه در آناتولي ( متن ترکي استانبولي )

پدیدآور: ثريا فاروقي

معرفی کتاب

آثار فراواني در زبان هاي ترکي و اروپايي در باره بکتاشيه نوشته شده اما مع الاسف در فارسي مطلب مفصل و مستندي در باره تاريخ اين طريقت شگفت و پرماجرا در دست نيست.
ثريا فاروقي از متخصصين تاريخ عثماني است که بيش از سه دهه است که با استفاده از آرشيوهاي عثماني و آثار ديگر تحقيقاتي در باره تاريخ عثماني داشته است. از آن جمله کتاب بکتاشيه اوست که گرچه در دوره جواني نوشته اما همچنان به عنوان اثري قابل استفاده مطرح بوده و در سال 2003 ترجمه ترکي استانبولي آن منتشر شده است. اين معرفي مربوط به همان ترجمه ترکي است با عنوان:
َAnadoluda Bektasilik, Suraiya Faroqi, simurg, 2003
وي در مقدمه مفصل بر اين کتاب به پيشينه کارهايي که در باره بکتاشيه نوشته شده پرداخته و به خصوص در باره ديدگاه هاي فواد کوپريلي از نويسندگان برجسته چند دهه پيش ترکيه ياد کرده است. نظر کوپريلي آن است که بکتاشيه طريقتي است که نقش مهمي در جدا کردن ترکان از آيين شمنيزم به سوي اسلام داشته است.
همچنين تحقيقات فراواني در باره زاويه هاي بکتاشيه صورت گرفته که کتاب عمر لطفي بارکان در باره اين زاويه ها در قرن 15 و 16 برجستگي خاصي دارد.
فاروقي در اين مقدمه اشاره به نقش بکتاشيه در آناتولي کرده و اين که چگونه عثماني ها همان طور که آناتولي را با اين طريقت تصرف کردند در بالکان نيز با استفاده از آن بر آن ناحيه مسلط شدند.
احمد پاشا اجاق از ديگر مورخان معاصر ترکيه است که در باره بکتاشيه تحقيقات فراواني انجام داده است.
وي در مقدمه تأکيد مي کند که شناخت آناتولي و بکتاشيه در گرو يکديگر است
بکتاشي ها عمدتا در روستاها و حاشيه شهرها بودند و دولت عثماني با کمک آنان که رنگ و بوي شيعي هم داشتند تلاش کرد تا با رافضه يعني شيعياني که قلبا با صفويان بودند مبارزه کند. بدين ترتيب ريشه نفوذ صفويان از آناتولي کنده شد.
در هر حال مؤلف تأکيدش بر اين است که بدون فهم طريقت هايي مانند مولويه که گولپينارلي در باره آن کار کرده و يا طريقت بکتاشيه نمي توان دولت عثماني را فهميد.
يکي از مهم ترين کارهاي علمي در باره بکتاشيه به قلم Tohn Kingsley Birge نوشته شده است.
ثريا فاروقي به آراء و عقايد ديني بکتاشيان نپرداخته بلکه صرفا به تاريخ آنان و نقش شان در گستره حوزه عثماني توجه کرده است.
اين کتاب در چهار بخش تنظيم شده است:
بخش اول در باره جغرافياي تکايا و زاويه هاي بکتاشيه که عمدتا در خارج از شهرها بودند.
بخش دوم در باره بکتاشيه به مثابه واحدهاي اقتصادي که عمدتا کار کشاورزي مي کردند و در اين زمينه با بزرگان و اشراف مناطق به اجبار مناسبات و مسائلي داشتند. در اين فصل سهم بکتاشيه در کشاورزي نشان داده شده است . براي مثال زاويه عبدالموسي ميان قرن هاي 16 – 19 دايم بر زمين هايش افزوده مي شده است.
بخش سوم در باره مناسبات اجتماعي بکتاشيه با گروه هاي گوناگوني از مردم که در زاويه هاي بکتاشي رفت و آمد داشتند.
بخش چهارم در باره بسته شدن در زاويه هاي بکتاشي در سال 1826 متعاقب سياست محمود دوم و مشاوران او و اين که به چه دليل دست به اين اقدام زدند و پيامدهاي آن چه بود.

ثريا فاروقي از منابع مختلفي استفاده کرده که يکي از نخستين آنها کتاب سياحتنامه اولياء چلبي است.
مناقب نامه ها از جمله ولايت نامه حاجي بکتاش يا مناقب نامه پيري بابا و بسياري ديگر هم از منابع اوست.
آرشيوهاي عثماني هم اطلاعات زيادي در باره اين زاويه ها دارد که از آنها استفاده شده است.
گفتني است که عناويني مانند قزلباش و علوي و بکتاشي به جاي يکديگر به کار مي رفت. اين طريقت در تمام اين دوره آلت دست عثماني بوده و نفوذ کامل در آنها داشت و حتي تا دوردست ها مي توانست باباهاي بکتاشي را از سرپرستي تکايا و زاويه ها بردارد.
در پايان کتاب چند جدول آمده است:
فهرست زاويه هاي بکتاشي بر اساس سياحتنامه اولياء چلبي و مقايسه آنها با آنچه در دفاتر مهمه آمده است.
فهرست زاويه هاي بکتاشي که در برگه هاي اوقاف قرن 17 – 19 آمده است.
فهرست تکيه هاي بکتاشي در دوران محمود سوم
کتابشناسي، اعلام و چند نقشه هم در پايان کتاب آمده است.
نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف

منابع مشابه بیشتر ...

ابن ابی الحدید و فهم نهج البلاغه

ابن ابی الحدید و فهم نهج البلاغه

محسن رفعت

کتاب پیش رو تلاشی است برای فهم روش تفسیری ابن ابی الحدید و می کوشد روش تعامل او با حدیث و روایت را د

بریتانیا و کشور حائل: فروپاشی امپراتوری ایران 1914-1890

بریتانیا و کشور حائل: فروپاشی امپراتوری ایران 1914-1890

دیوید مک لین

کتاب حاضر با تکیه بر منابع و اسناد دست اول، دورنمایی از جایگاه ایران در رقابت روس و انگلیس در اواخر