۴۱۲۳
۱۲۷۶
۱۳۹۸/۱/۱۹
نوسازی و جامعه ایلی بویر احمد در دوره پهلوی

نوسازی و جامعه ایلی بویر احمد در دوره پهلوی

پدیدآور: محمدمهدی روشنفکر ناشر: نشر مورخانتاریخ چاپ: ۱۳۹۷مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۱۰۰۰نسخهشابک: 6-1-99230-622-978تعداد صفحات: ۵۸۱ص

خلاصه

کتاب حاضر به بررسی برنامه ها، سیاست ها و اقدامات حکومت پهلوی در راستای ادغام جامعه ی ایلی (بویر احمد) در ساختار جدید حکومت و جامعه ایلی پرداخته است. نویسنده با بهره گیری از منابع اصلی، اسناد و مصاحبه های تاریخ شفاهی، تحولات سیاسی و اجتماعی ایران و ایل بویراحمد را بر اساس الگوی نظری «مرکز - پیرامون» مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است.

معرفی کتاب

سلطه و حاکمیت طولانی مدت حکومت ها و سلسله های ایلی و قبیله ای، نوعی تارخی نگاری ایلی و عصبیت قبیله ای را در جامعه و فرهنگ ایران نهادینه و ماندگار کرد. در گردش و کشمکش حکومت های ایلی، جامعه ایران عملا از یک عصبیت به عصبیت دیگر پرتاب می شد و باید گفت که تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران، بازتاب اینگونه عصبیت ها بوده است. تاریخ ایلی و قبیله ای به عنوان سازنده و سامان دهنده ی روح و روان اجتماعی و فرهنگی جامعه ی ایران، همچنان در عرصه ی سیاست و اجتماع، عاملی مهم واثر گذار در چگونگی رفتارهای سیاسی و اجتماعی مردم به شمار می رود.

آخرین سلسله ی ایلی حاکم بر ایران، ایل قاجار بود که هم زمان با شروع عصر شکوفایی و عظمت اروپا، بر ایران حکومت می کرد. در این دوره آشنایی ایرانیان نسبت به فرهنگ و تمدن غرب به خصوص شناخت آن ها نسبت به نظام های سیاسی حاکم بر اروپا بیشتر گردید. به تدریج پذیرش الگوی سیاسی غرب برای ایرانیان امری اجتناب ناپذیر و حتی محتوم و مقبول تلقی می شد. این الگو در دوره اخذ تمدن غربی (عصر قاجار) عبارت بود از پدیده ای به نام «دولت - ملت» که در اروپای قرن شانزدهم میلادی شکل گرفته و در قرن نوزدهم به کمال رسیده بود. هسته ی اصلی این تحول، ادغام قدرت های کوچک فئودالی توسط دولت های متمرکز موسوم به دولت های مطلقه بود. نمود و پیدایش چنین دولت هایی که نخستین موج شکل گیری دولت مدرن و متمرکز به حساب می آمد، باعث تحولات و دگرگونی های گسترده ای در روابط دولت و جامعه شد. این گونه دولت ها با توجه به ساختار قدرت متمرکز خود به یکپارچه سازی پیرامون پرداخته و آن را به جامعه ای منسجم و همگون تبدیل نمودند. بدین ترتیب دولت های مطلقه به آفرینش موجودیت های سیاسی به نام حاکمیت ملی اقدام کردند که امروزه افراد جوامع مختلف از طریق عضویت در آن هویت یافته و خود را از افراد سایر جوامع متمایز می سازند. مهم ترین ویژگی هیا این موجودیت سیاسی جدید، پیوستگی دولت و ملت به یکدیگر بود که تا قبل از این سابقه نداشت و به همین دلیل آن را دولت - ملت نیز نامیده اند. این دولت - ملت بر پایه مرکز سیاسی واحدی استوار بود که در پناه یک سیستم اداری پیچیده و کارآمد بر پیرامون خود اعمال سلطه می نمود و این پیرامون در واقع همان ملت بود. این مراکز سیاسی موفق شده بودند قدرت های پراکنده ی پیرامون  را که در اروپا به صورت قدرت های فئودالی وجود داشت، از میان بردارند.

ایران به واسطه ی تأثیر پذیری از پیدایش دولت های مدرن در کشورهای اروپایی و به تقلید از این گونه کشورها، در ابتدای قرن بیستم، با شکل گیری انقلاب مشروطه گامی به سمت دولت مدرن برداشت، اما دولت مشروطه توانایی نغوذ در پیرامون و همگون ساختن آن را نداشت و به جای انسجام و همگرایی، اسباب واگرایی ملی را بیش از گذشته فراهم کرد. این ناتوانی را باید ناشی از ساختار قدرت دولت مشروطه دانست که به جای تکیه بر تمرکز قدرت به منظور نفوذ در پیرامون یا همان ملت سازی، بر توزیع و تفرق قدرت تأکید داشت. یکی از موانع عمده در جلوگیری از پیوستگی دولت - ملت یا همان دولت مدرن و اقتدارگرا، جوامع ایلی و عشیره ای بودند. ایلات عموما جوامعی به لحاظ اقتصادی خودکفا، به لحاظ اجتماعی درون گرا و منزوی و به لحاظ سیاسی خودمختار بودند که قبل از شکل گیری دولت - ملت در ایران صورت بندی عمده ی اجتماعی و سیاسی کشور را شکل می دادند. همبستگی اجتماعی در درون قبایل قبل از هرچیز بر پیوندهای خونی و تباری استوار بود. به همان نسبت که امکان داشت ایلات بر مبنای ملاحظات خونی و تباری شکل بگیرند، ممکن بود که آن ها مبنایی کاملا سیاسی داشته باشند. روسای ایلات در مناطق مختلف، قدرت های مسلط بودند و همان قدرتی را که شاه در پایتخت اعمال می کرد آن ها نیز در درون مناطق تحت سلطه و نفوذ خود اعمال می نمودند. هرچه قدرت رؤسای ایلات و قبایل بیشتر می شد، اعمال قدرت حکومت مرکزی بر آن ها کمتر می  گردید و به همین دلیل می توان ادعا کرد که حاکمیت واحدی در کشور وجود نداشت، زیرا قدرت بین کانون های مختلف، از جمله حکومت مرکزی و ایلات تقسیم شده بود، به گونه ای که رؤسای ایلات همچون پادشاهان تشکیلات سیاسی و نظامی خود را داشتند. این وضعیت زمینه را برای شکل گیری کودتای سوم اسفندماه سال 1299 ش فراهم کرد تا با ایجاد دولتی متمرکز و اقتدارگرا در پی نفوذ در پیرامون برآمده و موجبات پیوستگی دولت - ملت را فراهم نماید. بدین صورت پس از انقلاب مشروطه، کودتای اسفند 1299 .ش دومین گام عمده برای ایجاد دولت مدرن و البته اقتدارگرا محسوب می شد. شکل گیری دولت متمرکز و اقتدار گرای پهلوی که خود نخستین حکومت غیر ایلی در ایران بود در تعارض و مغایرت آشکار با ساختار قدرت جامعه ی ایلی قرار داشت و هیچ گونه سازگاری با آن نداشت، بنابراین شکل گیری تنش و درگیری میان نظام ایلی و حکومت مرکزی امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسید. به همین جهت دولت در صدد سازماندهی نوع جدیدی از موجودیت سیاسی برآمد تا بر اساس آن نظام ایلی و قدرت آن به طور کامل محو گردد، چون تحمل دولت های کوچک محلی برای یک دولت مدرن و اقتدار گرا پذیرفتنی نبود.

بویراحمدی ها از جمله ی این جوامع ایلیاتی بودند که با برخورداری از ویژگی ها و شرایط مذکور در جنوب غرب ایران و در بخش های وسیعی از استان مرکزی کوه گیلویه و بویراحمد زندگی می کردند. شرایط اقلیمی و جغرافیایی منطقه و تنوع آب و هوایی آن، سبب شده بود تا اکثریت آن ها برخوردار از زندگی نیمه کوچ نشینی باشند. موقعیت کوهستانی و صعب العبور بودن منطقه، وضعیتی متفاوت از دیگر مناطق ایران را برای مردم منطقه رقم زده بود. تسخیر ناپذیر بودن منطقه به لحاظ سوق الجیشی، ضعف و ناتوانی حکومت مرکزی، فقرو محرومیت شدید مادی و معنوی، تعصبات شدید قبیله ای و طایفه ای، باعث جنگ های خونین درون ایلی و برون ایلی و نیز سبب غارت های داخلی و خارجی مکرر در سراسر دوره ی قاجاریه تا ظهور حکومت پهلوی شده بود. به طوری که نارضایتی عمیق در مناطق اطراف را به دنبال داشت. حکومت پهلوی به عنوان حکومتی اقتدارگرا، استقرار و تداوم خود را در مطیع کردن ایلاتی همچون بویراحمدی ها می دید زیرا این ایل مناطق وسیعی از جنوب غرب ایران را ناامن کرده بود.

این پژوهش در پی آن است تا به بررسی اجمالی برنامه، سیاست ها و اقدامات دولت پهلوی جهت ادغام و آمیختگی ایل بویراحمد به عنوان یکی از قدرت های محلی و پیرامونی در دولت مرکزی در راستای تحقق ایجاد دولت - ملت بپردازد. همچنین در ادامه واکنش بویراحمدی ها در مقابل اقدامات و برنامه های دولت مرکزی و تأثیرات اجتماعی و سیاسی ناشی از برنامه های دولت در میان بویراحمدی ها را به عنوان موضوع اصلی مورد بررسی قرار داده است. در کنار این مسئله، ساختار نظام ایلی بویراحمدی ها، طوایف و تیره های تشکیل دهنده ایل، مناسبات درون ایلی و برون ایلی و شیوه ی زندگی آنان نیز مورد بررسی قرار گرفته است. ارائه ی راه حل توسعه ی مدنی، هدف دیگری است که این پژوهش دنبال کرده است.

فهرست فصل های کتاب:

فصل اول: جغرافیای طبیعی، تاریخی و سیاسی ایل بویراحمد (1342-1285.ش)

فصل دوم: ماهیت و ساختار سیاسی حکومت پهلوی و سیر تحول آن (1342-1304)

فصل سوم: سیاست دولت در مواجهه با ایلات در دهه نخست پهلوی اول و بازتاب آن در بویراحمد (1310-1304)

فصل چهارم: سیاست پهلوی اول در قبال ایل بویراحمد در دهه دوم و نتایج سیاسی و اجتماعی آن (1320-1310)

فصل پنجم: پیامدهای سقوط رضاشاه در منطقه بویراحمد (1332-1320)

فصل ششم: پیامدهای تحولات ناشی از کودتای 1332 .ش و بازتاب قانون اصلاحات ارضی در بویراحمد (1342-1332)

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف

منابع مشابه

تاریخ جنگل

تاریخ جنگل

صادق مهرنوش

این اثر یکی از اولین تلاش هایی است که بعد از سقوط حکومت رضاشاه در شهریور 1320 و باز شدن فضای فکری و

پهلوی اول و مسئله ی عشایر (فارس، بختیاری، قشقایی، خمسه، عرب خوزستان و ...) (1304-1298) مطالعه ای در نقش سیاسی عشایر بزرگ جنوب ایران

پهلوی اول و مسئله ی عشایر (فارس، بختیاری، قشقایی، خمسه، عرب خوزستان و ...) (1304-1298) مطالعه ای در نقش سیاسی عشایر بزرگ جنوب ایران

جواد کاراندیش

این کتاب به یکی از طوفانی ترین ادوار تاریخ ایران (1304-1298)می پردازد. رضاخان میرپنج با استفاده از ض

دیگر آثار نویسنده

کوه گیلویه در عصر صفوی

کوه گیلویه در عصر صفوی

محمدمهدی روشنفکر

کتاب حاضر با رویکردی علمی و دانشگاهی به جنبه های مختلفی از تاریخ محلی، فرهنگ، اقتصاد و جغرافیای ایال