معرفی کتاب

پراکندگی تشیع در غرب اسلامی از مسلمات تاریخ و جغرافیای اسلامی است و یکی از مهم ترین ابعاد تاریخ نگاری تشیع در اسپانیا در قرون وسطی بررسی علل جلوگیری از انتشار تشیع در اسپانیا و سرکوب و مهار اندیشه های آن در مغرب و تعیین سرانجام آن در غرب اسلامی است. چنانکه در متون مربوط به فتوحات اسلامی در مغرب و اندلس آمده است. نیروهایی از وابستگان به حضرت علی (ع) که نام آن ها با تشیع در تاریخ شبه جزیره ی ایبری قرین شده است، در بین مسلمانانی که در اندلس ساکن شده اند و در حوادث آن جا حضور داشته اند، ثبت شده است. نویسنده ی پژوهش حاضر به تاریخ تشیع در اندلس از نخستین روزهای ورود تا پایان قرن دهم هجری و سقوط نهایی اندلس در 983 هجری پرداخته است و در مقاله تحولات فلسفی و کلامی عهد مرابطین 1381 و در مقاله مشابه تحولات فلسفی و کلامی عهد موحدین 1382 و در نوشته تحولات فلسفی و کلامی عهد حفصیان 1383 و درکتاب تاریخ تحلیلی اندلس و تاریخ تحلیلی مغرب 1389 و کتاب اهل بیت در آثار دانشمندان و علمای اندلس و ترجمه و تحقیق کتاب المعجب، و مدخل بنی حمود دانشنامه ی جهان اسلامی و در پژوهش تاریخ، سیاست و فرهنگی تشیع در اندلس و پژوهش تاریخ نگاری تشیع درغرب اسلامی، و در نوشته ی علل واقعی سقوط اندلس و نظریه ی ابن خلدون، تاریخ و اندیشه های تشیع و موضوع ویژه علل سیاسی مذهبی جلوگیری از انتشار تشیع در اسپانیا دروه ی اسلامی را مورد توجه و تحلیل قرار داده است و در مقاله ی ادریسیان روی کار امدن دولت ادریسیان و شرایط فرهنگی و سیاسی عصر آن ها و اقدامات عمرانی آن ها را ذکر کرده است. این پژوهش در صدد تحلیل علل واقعی اقدامات دولت های حاکم در اسپانیان از جمله امویان اندلس که قدرت را در شرق و غرب جهان اسلام از تشیع ربودند و پیروان آن را در شهرهای شرقی کوفه و بصره و درحجاز و عراق و مصر جزیر و در شهرهای مغربی و اندلسی اشبیلیه و قرطبه و مالقه و مهدیه و فاس و مراکش قت عام نمودند و مجبور به جابجایی و پنهان شدن و مهاجرت در سرزمین های اندلس و مغرب کردند و زمینه هایی فراهم ساختند تا آن ها غرب اسلامی را ترک کنند. قدرت طلبان  امویان و توسعه ی مذهب مالک با تمهیدات خلافت عباسی از نیمه ی قرن دوم در برابر اندیشه های فقهی و عقاید تشیع، قرارگرفت و از رئوس علل سیاسی مذهبی انتشار تشیع در اندلس و مهار آن در مغرب است. بزرگ ترین پدیده ی تاریخ تشیع در قرون وسطی برآمدن دولت تشیع بنی حمود در اندلس وسقوط امویان به دست این سلسله ی کوچک محلی است و پدیده های ماندگار تاریخ مغرب ظهور دولت ادریسیان در مغرب اقصی و تأسیس دولت فاطمیان با نام فاطمة الزهرا و با شعایر سیاسی مذهبی شیعی در مغرب ادنی و آفریقیه و سلطه ی شیعه بر سیسیل و مدیترانه غربی است و در کتاب دولت فاطمیان در مغرب به فرایند برآمدن و آسیب شناسی سقوط و مهاجرت فاطمیان از مغرب را نشان داده است. پژوهش حاضر برآیند تحلیلی توشته های یاد شده است.

عناوین اصلی:

باب اول - مقدمه ی تاریخی و جغرافیایی

فصل اول: برآمدن تشیع در اندلس و مغرب، مظهر سیاسی تمدن اسلامی

فصل دوم: بازنگری در رویدادی که واقع شد- محدوده ی جغرافیایی حادثه ی حذف و انکار تشیع

فصل سوم: نقد منابع مغرب و اندلس و بازنگری حال تشیع در آن ها

باب دوم – تاریخ و جغرافیای سیاسی تشیع در اسپانیا دوره ی اسلامی و مغرب

فصل اول: توسعه ی جغرافیایی فرق در جهان اسلام

فصل دوم: محدوده ی غرب اسلامی و نقاط کلیدی انتشار تشیع در آن – پراکندگی جغرافیایی تشیع در مغرب بزرگ

فصل سوم: نقاط پراکندگی تشیع در اندلس

باب سوم - مفاهیم و اصطلاحات برساخته در مورد تشیع در متون مغرب واندلس در قرون وسطی

فصل اول: اصطلاحات مربوط به واژه ی تشیع در مغرب و اندلس

فصل دوم: واژه های حوزه ی قدرت تشیع در غرب اسلامی

واژه های خلافتی در غرب اسلامی

باب چهارم - فرق شیعی و نحله های متأثر از تشیع در غرب اسلامی

فصل اول: تأثیر تصوف از اندیشه های شیعه در مغرب و اندلس

فصل دوم: تشیع و تصوف در اندلس و مغرب

باب پنجم - جریان مهدویت در غرب اسلامی

فصل اول: پیشینه و تبار واژه ی مهدویت در غرب اسلامی

فصل دوم: مهدویت؛ تعامل چهار رقیب در غرب اسلامی

فصل سوم: ابن خلدون و گزارش متمهدین در مغرب و اندلس و نقد او از مهدویت

فصل چهارم: مهدویت در اندلس

باب ششم - معتزله و اندیشه ی اعتزال در غرب اسلامی

فصل اول: قدیمی ترین فرقه در مغرب

باب هفتم - سیاست شیعی در اندلس؛ اهل بیت در غرب اسلامی

فصل اول: تقسیم قدرت سیاسی در غرب اسلامی

فصل دوم: کوچ سربازان صفین به غرب اسلامی برای بی طرفی

فصل سوم: قوای شیعه و قوای سنی در غرب اسلامی

فصل چهارم: سیاست امویان در برابر سیاست تشیع

فصل پنجم: امویان و زمینه سازی حذف تشیع و نیروهای متمایل به آن ها

فصل ششم: زمینه های پیدایش ملوک الطوایف در اندلس

فصل هفتم: سرانجام معارضه ی نیروهای اسلامی و پیدایش دولت های مستقل در مغرب و اندلس

فصل هشتم: نیروی ادریس و فاطمیان، تأثیر آن ها در ایجاد فضای شیعی در غرب اسلامی

فصل نهم: سنی سازی غرب اسلامی به وسیله ی عباسیان و مقابله با ریشه های تشیع

فصل دهم: چرخش قدرت از تشیع به تسنن در آفریقیه

فصل یازدهم: بقای ریشه های تشیع در مغرب و آفریقیه پس از حذف تشیع

باب هشتم - آثار مکتوب شیعی در دولت های مغرب و اندلس

فصل اول: میراث مکتوب شیعه در دوره ی ادریس و رستمی و اغلبی

فصل دوم: میراث شیعی دوره ی اغالبه

فصل سوم: میراث فرق شیعی در مغرب اوسط

فصل چهارم: آثار اهل بیت در دواوین عصر فاطمی و بنی زیری

فصل پنجم: آثار اهل بیت در منابع دوره ی مرابطین – ابن بسام ابینه تشیع عصر مرابطین

باب نهم - میراث تشیع در اندلس

فصل اول: آثار شیعی در عصر امویان اندلس

فصل دوم: میراث اهل بیت در آثار دوره ی موحدین

فصل سوم: آثار مکتوب شیعی در عصر بنی الاحمر

فصل چهارم: ادب سیف در عصر بنی الحمر

فصل پنجم: ذکر حقیقت سقیفه بوسیله ی ابن خطیب اندلسی

فصل ششم: ابن خطیب و ذکر آثار وعقاید شرفای معاصر خود با مضامین شیعی

فصل هفتم: بیان قضاون های حضرت علی بوسیله ی ابن خطیب

فصل هشتم: اشعار رثای امام حسین در رحله ی ابن رشید سبتی

باب دهم - آثار مکتوب اهل بیت در دوره ی حفصیان

فصل اول: تشیع و مهدویت در آغاز حفصیان

فصل دوم: آثار مکتوب شیعی در آثار ابن ابّار

فصل سوم: آثار مکتوب علمای متشیع در غرب اسلامی

فصل چهارم: محلی الدین عربی حاتمی فاطمی و آثار شیعی او

فصل پنجم: ابوالحسن شاذلی و آثار مکتوب شیعی در نوشته های او – صلوات شاذلی

فصل ششم: سفرنامه ها در دوره ی حفصی و مرینی

فصل هفتم: ذکر آثار تشیع در سفرنامه ابن بطوطه

فصل هشتم: ذکر آثار تشیع در سفرنامه ی ابن جبیر

فصل نهم: تشیع ابن سعید مغربی

فصل دهم: ذکر آثار تشیع در سفرنامه ی عبدری

باب یازدهم - جهاد صوفیان مغرب و نسب شریف و تشیع

فصل اول: تأثیرات وحضور تشیع سیاسی در حوادث سیاسی غرب اسلامی – تقلیل تشیع به شرفا

فصل دوم: دولت شرفای علوی جهاد صوفیان

فصل سوم: روایت و نظم حدیث سلسلة الذهب امام رضا بوسیله ی شرفای معاصر در مغرب

فصل  چهارم: مواضع شرفای معاصر نسبت به بنی امیه

فصل پنجم: صلوات چهارده معصوم محی الدین عربی – صلوات نگاری در مغرب و اندلس