۳۸۲۸
۰
۱۳۹۷/۱/۲۱
پنج رساله سیاسی از دوره قاجار

پنج رساله سیاسی از دوره قاجار

پدیدآور: نویسندگان ناشر: نشر علمتاریخ چاپ: ۱۳۹۶مکان چاپ: تهران

خلاصه

از روزگار قاجاریه رساله های بسیاری در نقد اوضاع سیاسی، اجتماعی و ضرورت اصلاحات و نوسازی برجای مانده که تصحیح انتقادی همراه با تفسیر و تحشیه ی آن ها می تواند سطح آگاهی های ما را از روند تحول تدریجی در اندیشه سیاسی روزگار قاجاریه، افزایش دهد و زمینه ای برای درک بهتر رویدادهای مهم و تأثیر گذار سال های انقلاب مشروطه فراهم آورد. نیز پژوهشگران تاریخ ایران را با اندیشه های افراد گم نام یا کمتر شناخته شده ای آشنا سازد. مجموعه ی حاضر دربردارنده پنج رساله شامل سه جهادیه و دو رساله انتقادیه از دوره ی قاجاریه است.

معرفی کتاب

از روزگار قاجاریه رساله های بسیاری در نقد اوضاع سیاسی، اجتماعی و ضرورت اصلاحات و نوسازی برجای مانده که تصحیح انتقادی همراه با تفسیر و تحشیه ی آن ها می تواند سطح آگاهی های ما را از روند تحول تدریجی در اندیشه سیاسی روزگار قاجاریه، افزایش دهد و زمینه ای برای درک بهتر رویدادهای مهم و تأثیر گذار سال های انقلاب مشروطه فراهم آورد. نیز پژوهشگران تاریخ ایران را با اندیشه های افراد گم نام یا کمتر شناخته شده ای آشنا سازد که عمدتا آثار، افکار و آراء شان در پرتو بزرگی نام و آثار اندیشه گران نامی به فراموشی  سپرده شده اند.

مجموعه ی حاضر دربردارنده پنج رساله شامل سه جهادیه و دو رساله انتقادیه از دوره ی قاجاریه است.

«جهادیه محمدکریم خان کرمانی (1225- 1288 ق)»، « هدایه المجاهدین» نوشته محمدتقی بروجردی و رساله کوتاه و کم حجم «جهادیه ناصریه در جنگ ایران و انگلیس» به قلم حاجی میرزا عسکری، امام جمعه مشهد (1211، 1280 ق) بخش نخست کتاب حاضر را شکل داده اند. به جهادیه های محمدکریم خان کرمانی و محمدتقی بروجردی، در ادامه سنت جهادیه نویسی عصر فتحعلی شاهی و به عنوان حلقه واسطی بر نگارش این دست آثار تا اواخر دوره قاجاریه باید نگریست. رساله هایی که بنا بر ضرورت ترغیب مسلمانان به دفاع از دارالاسلام ایران در مقابله با دارالفکر نوشته شده اند و تلاش می کردند مردم را به اطاعت از پادشاه قاجاری به عنوان تنها حکمران شیعه جهان و فردی مورد اعتماد علمای شیعه برانگیزانند. 

رساله های «سر مکتوم» و رساله «در اوضاع سیاسی ایران» به ترتیب از میرزا هدایت الله وزیر دفتر (1234، 1310 ق) و میرزا حسن خان سرتیپ ملقب به معتمد السلطان در بخش دوم جای گرفته اند. این رساله های انتقادی در کنار آثار انتقادی مهم دیگری که در دهه 1280 ق نوشته شده اند، ماحصد دوره ی پس از سقوط میرزا آقاخان نوری هستند. در این دوره حتی شاه هم به ضرورت و لزوم انجام اصلاحات در ایران پی برده، قدم هایی هرچند مقطعی، کوتاه، نابسنده و موقتی در جهت نوسازی نظام اداری - سیاسی ایران برداشته بود.

درباره چرایی انتخاب رساله های پنج گانه حاضر باید گفت به دلیل شکست ایران در جنگ با انگلیس که زمینه ساز انعقاد عهدنامه پاریس در سال 1273 ق و جدایی همیشگی بخشی دیگر از خاک ایران در دوره  قاجاریه گردید، تنها یکی از نشانه های روند ضعف و زوال و انحطاطی بود که ایران زمین از دهه های پیش به آن گرفتار آمده بود. بی ثباتی طولانی مدت سیاسی پس از سقوط صفویه تا روی کار آمدن حکومت قاجاریه و روند رو به افزایش احساس بیگانگی برخی اقوام ایرانی مرزنشین با حکومت مرکزی، حضور و نفوذ همسایگان تحمیلی ای چون انگلستان و تلاش آن کشور در جهات حفظ منافع خود در هندوستان، ناکام ماندن اصلاحات میرزا تقی خان و نتایج و اثرات صدرات هفت ساله میرزا آقاخان نوری که بازنشستگی به شیوه اداری ایران پیش از امیرکبیر بود و شبهاتی درباره همکاری او با انگلیسی های وجود داشت، همه و همه زمینه ساز جدایی هرات از خاک ایران گردید. رویدادی که ضربه ای سهمگین بر حیثیت ایران و سلطنت قاجاریه وارد آورده پریشانی و اغتشاش امور اداری در دوره صدارت میرزا آقاخان و تفاوت های فاحش آن با دوره پیشین را در نظر شاه قاجاری عیان ساخته نه تنها به عزل او و فرزندان و اقوامش از مناصب دولتی انجامید که سبب ساز الغای منصب صدارت و تأسیس نهادهای جدید شبه قانون گذاری و وزارتخانه های جدید شد. 

 

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

زبان و اندیشه در جهان اسلام

زبان و اندیشه در جهان اسلام

محمود محمدعلی

اثر پیش رو تلاش شایسته ای در زمینۀ روایت زبان عربی به عنوان زبان تفکر قدیم ماست. روایتی که چون قوام

منابع مشابه بیشتر ...

زبدة الوقایع (تاریخ وان و هکاری 1266-1262ش)

زبدة الوقایع (تاریخ وان و هکاری 1266-1262ش)

میرزا موسی خان طباطبایی انصاری

این اثر دارای اطلاعات ذی قیمتی از مسائل مهم تاریخی، سیاسی، جامعه شناختی، هنری، فرهنگی، اجتماعی، اقتص

تاریخ مطبوعات یزد: مروری بر یک قرن مطبوعات یزد(جلد1)

تاریخ مطبوعات یزد: مروری بر یک قرن مطبوعات یزد(جلد1)

ملک مسعود ملک

کتاب پیش رو حاصل کار تحقیق و تفحص مداوم 40 ساله نویسنده در زمینه گردآوری مطالب و اطلاعات مربوط به چا

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

ایران در آتش: از حملۀ بلشویک ها به انزلی تا عهدنامۀ 1921 ایران و شوروی (مجموعه ای از اسناد و گزارش ها)

ایران در آتش: از حملۀ بلشویک ها به انزلی تا عهدنامۀ 1921 ایران و شوروی (مجموعه ای از اسناد و گزارش ها)

نویسندگان

اسنادی که در این مجموعه ارائه می شود، اسناد و گزارش هایی است دربارۀ یکی از مهم ترین و پرمخاطره ترین

معماری خانقاه در خراسان سده ی پنجم

معماری خانقاه در خراسان سده ی پنجم

نویسندگان

معماری خانقاه از مواضع ابهام در تاریخ معماری ایران است؛ چننان که گویی بخشی از حافظه ی معماری ما محو