۲۵۳۳
۰
۱۳۹۶/۸/۲۲
حماسه و نافرمانی؛  بررسی شاهنامه ی فردوسی

حماسه و نافرمانی؛ بررسی شاهنامه ی فردوسی

پدیدآور: دیک دیویس ناشر: انتشارات ققنوستاریخ چاپ: ۱۳۹۶مترجم: سهراب طاوسیمکان چاپ: تهران

خلاصه

نوشتار حاضر کتابی است در نقد متن و فرامتن شاهنامه ی فردوسی و پاسخی است به کسانی که شاهنامه را صرفا نظم می دانند. کتاب به خواننده می گوید که هرجا که منابع، دست فردوسی را باز گذاشته اند می توان نبوغ روایت سرایی و شاعرانگی وی را به حد اعجاب آوری دید. به ویژه در قسمت های اسطوره ای. این اثر با زبانی ساده و صریح که مشخصه ی نقدنویسی انگلیسی است به فرم و محتوای شاهنامه نگاه کرده و عناصر زیبایی شناختی هنر فردوسی را پیش روی علاقمندان نهاده است.

معرفی کتاب

اگرچه این حقیقتی است که شاهنامه اثری فرهنگی است و از نظر وسعت تأثیر و نقش محوری ای که در تاریخ فرهنگ فارسی بعد از قرن یازدهم میلادی داشته با هومر در فرهنگ یونان قابل مقایسه است، همین فراگیری و تا حدی تقدس، راه را برای اظهار نظر غریبه ها باز می گذارد. شاهنامه در زبان فارسی بلافاصله به محبوبیت بالایی دست پیدا کرد و در عصر شکوفایی ناگهانی شعر روایی دوره ی فارسی میانه به سرعت جایگاهی ممتاز به دست آورد و، با وجود طولانی بودن بیش از حد، به طور گسترده ای بازنویسی شد، به طوری که مشکل کمبود نسخه وجود ندارد. به دلیل دغدغه ها و موقعیت سیاسی ایران در قرون بعد از پیدایش اثر و همچنین ابزار بازنویسی نسخه ها در آن زمان، ناگزیر به این اثر به مثابه ی اثری در تمجید پادشاهی نگریسته شد. از آن جا که قسمت تاریخی شاهنامه سیاهه ای از پادشاهان ایرانی است و از آن جا که این کتاب در دربار و برای پادشاهان نسخه برداری می شده است، و نیز از آن جا که عنوان کتاب به صراحت مهم ترین دغدغه ی آن را به ما می گوید. پس از دوره ی میانه، دو سلسله پادشاهی، یکی سلسله صفویه و دیگری سلسله پهلوی، به افراط و آگاهانه، در زمینه ی گرایش ظاهری سلطنت طلبانه ی کتاب، سرمایه گذاری و آن را تبدیل به وسیله ای برای تبلیغات سلطنتی کردند و از آن برای تأمین اهداف خود استفاده کردند و با ترویج این اثر به حکومت خود نوعی مشروعیت بخشیدند. 

  خواننده فارسی زبان با هر گرایشی با این پیش داوری سخت تحریک کننده به سراغ این اثر می رود که شاهنامه کتابی است در ستایش پادشاهی. اما فردی خارجی بدون این پیش داوری به سراغ آن می رود یا اگر چنین پیش داوری داشته باشد اکتسابی است و اگر مدرکی برخلاف آن ببیند، به آسانی آن را کنار می گذارد. از سوی دیگر، این پیش داوری درباره ی ماهیت کتاب دلیل روشنی است بر حضور پایدار آن در فرهنگ ایرانیان. بدون شک شاهنامه اثری است درباره ی سیاست و به گونه ای به سیاست می پردازد که در گوش هر خواننده ای به ویژه خواننده ی فارسی زبان طنین انداز است. و البته این اثر تا حد زیادی درباره ی پادشاهی نیز هست، اما درباره ی پادشاهی بودن بسیار متفاوت است با ستایش بی چون و چریا پادشاهی. اما غیر فارسی زبان ها، با وجود تمام کاستی ها در مقایسه با خواننده ی فارسی زبان، این مزیت احتمالی را دارند که عقیده شان درباره ی شعر در مقایسه با خواننده ی فارسی زبان، کمتر ریشه در موقعیت های فرهنگی ایرانیان دارد. 

نوشتار حاضر کتابی است در نقد متن و فرامتن شاهنامه ی فردوسی و پاسخی است به کسانی که شاهنامه را صرفا نظم می دانند. کتاب به خواننده می گوید که هرجا که منابع، دست فردوسی را باز گذاشته اند می توان نبوغ روایت سرایی و شاعرانگی وی را به حد اعجاب آوری دید. به ویژه در قسمت های اسطوره ای. این اثر با زبانی ساده و صریح که مشخصه ی نقدنویسی انگلیسی است به فرم و محتوای شاهنامه نگاه کرده و عناصر زیبایی شناختی هنر فردوسی را پیش روی علاقمندان نهاده است.

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف