۳۱۹۰
۰
۱۳۹۵/۱۱/۱۵
سنت و مدرنیته

سنت و مدرنیته

پدیدآور: محمد عابد جابری ناشر: انتشارات دنیای اقتصاد تاریخ چاپ: ۱۳۹۵مترجم: سید محمد آل مهدیمکان چاپ: تهران

خلاصه

مولف این کتاب می کوشد نشان دهد که مدرنیته گرچه تلاش برای کنار گذاشتن هرچه کهنه و نابخردانه است اما به گونه ای با سنت در ارتباط است. شاید بتوان گفت اندیشیدن درباره مدرنیته از گذر اندیشیدن درباره سنت بوده است.

معرفی کتاب

اندیشمندان و فلاسفه بسیاری درباره مدرنیته سخن گفته اند. برخی آن را انتقاد مداوم از سنت نوخواهی و امروزگی و تازه شدن و خود نفی کردن دانسته اند و گروهی آن را سامانه بخردانه جامعه و گونه ای گسست تام از باورهای فرجام شناسانه تلقی کرده اند. مولف این کتاب می کوشد نشان دهد که مدرنیته گرچه تلاش برای کنار گذاشتن هرچه کهنه و نابخردانه است اما به گونه ای با سنت در ارتباط است. شاید بتوان گفت اندیشیدن درباره مدرنیته از گذر اندیشیدن درباره سنت بوده است. یا به گفته یکی از دانشمندان عرب «مدرنیته از گذر اندیشیدن درباره سنت به خود اندیشیده است». این واقعیت تاریخی نه تنها در فرهنگ عربی بلکه در سایر فرهنگ هایی که دشواره پیوند میان سنت و مدرنیته، دشواره پیوند میان کهنه و نو، گذشته و اکنون را آشکارا تجربه کرده اند، روی داده است.

جابری معتقد است «عرب از یک سو دل در گرو سنت دارد و از سوی دیگر چشم به آینده دوخته است». از این روی سنت «در دشواره آگاهی عربی مدرن و معاصر عنصری محوری و اساسی است» و نمی توان به سادگی از آن گذشت. بنابراین اساسا سنت مورد نقد جابری، سنتی است که در دوره زمانی معینی تولید شده و مسافتی زمانی آن را از اکنون جدا کرده است. به عبارتی روشن تر «سنت عربی اسلامی، مجموعه عقاید و معارف و تشریعات و دیدگاه ها و زبانی است که آنها را حمل و چارچوب بخشیده است». این سنت که جابری تنها بخش نوشتاری فرهیخته آن را به نقد کشیده است «چارچوب مرجعی اش در عصر تدوین (سده دوم و سوم هجری) تبلور یافته و امواج و امتدادهای آن با قیام امپراتوری عثمانی در سده دهم هجری متوقف شده است». بنابراین سنت تولید فکری، ارزش های دینی، اخلاقی، زیبایی شناسانه و غیره است که بیرون از تمدن مدرن جای دارد». جابری می خواهد سنت را از خود دور سازد و پس از نقد و بررسی به خود بازگردد و از بخش های عقل گرای همین سنت به چاره اندیشی بپردازد. او می گوید شناخت سنت دیگری برای ما ضروری است اما « نه به مثابه سنتی که در آن ذوب شویم بلکه به مثابه دستاوردهای انسانی، علمی و روش شناسانه ای که به آنها نیازمندیم». ما باید با عقل گرایی نقادانه و با داده های روش شناختی عصرمان، سنت را نقد کنیم و پس از آن به خود بازگردانیم و ادامه می دهد؛ مگر سنت «در آگاهی اروپاییان [دیگری] مغایر و مخالف عصر و آفاق آینده قرار داده شد»، به عکس «آنان تلاش کردند از نظر زمانی آن [سنت] را باز ترتیب کنند، زمان نزد آنان خط متصل رو به بالاست و همین تاریخ گرایی همراه  با عقل گرایی توانسته پشتوانه اساسی اندیشه اروپایی نو و معاصر را تشکیل دهد». ما نیز « از ایجاد هرگونه آشفتگی میان گذشته و آینده و سنت و معاصر بودن که سبب  برتری مطلق هر یک بر دیگری است، پرهیز می کنیم». به عبارتی جابری نمی خواهد سنت را سرکوب کند یا از آن ابزاری برای سرکوب بسازد. همچنان که نمی خواهد «گذشته را جایگزین اکنون یا اکنون را جایگزین گذشته» کند. بلکه می خواهد «آگاهی خویش نسبت به گذشته و اکنون و رابطه ی میان این دو را بازسازی» کند. از این رو خوانش های سلفی و غربی (لیبرال و چپ) را نقد و نتیجه می گیرد که هر دو به سبب نداشتن «کمترین عینیت گرایی» و «نداشتن نگاه تاریخی» به فهم سنتی از سنت انجامیده اند و نمی توانند کارساز باشند. به این ترتیب جابری خواهان فهم سنت از منظر تاریخی است تا بتواند آن را با توقعات افق آینده مربوط سازد. از این رو روش او در نقد و بررسی سنت، روشی ترکیبی است که ساختارگرایی، تحلیل تاریخی و طرح ایدئولوژیک را به همراه دارد. جابری با چنین روشی به این نتیجه می رسد که «در دل سنت می توان نشانه الفت با مدرنیته را پیدا کرد»، به عبارتی، از درون بخش های عقل گرای این سنت، می توان آنچه او را مدرن و معاصر کند، بیرون کشید.   

فصل اول: سنت چیست؟ روش کدام است؟

فصل دوم: به دنبال دیدگاهی نو: سنت و اندیشه جهانی معاصر

فصل سوم: خوانشی معاصر از سنت

فصل چهارم: روش و دیدگاه شرق شناسی در فلسفه

فصل پنجم: ملاحظاتی درباره دشواره اصالت و معاصر بودن

فصل ششم: ویژگی رابطه زبان و اندیشه در فرهنگ عربی

فصل هفتم: اندیشه غزالی، بر سازنده ها و تناقض هایش

فصل هشتم: قرطبه و مکتب فکری آن

فصل نهم: گرایش برهانی در مغرب و اندلس

فصل دهم: نظریه ابن خلدون درباره دولت عربی

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف