معرفی کتاب

زمانی که مرحوم علامه سید محسن امین، عالم شامی و امامی برجسته رساله التنزیه را در انتقاد از برخی از سوگواری‌ها و قمه زنی‌ نوشت، موجی از مخالفتها و موافقتها در عراق برانگیخته شد. موج مزبور که در میان علمای نجف، پس از ماجرای مشروطه و مستبده بی سابقه بود، سبب نگارش رساله های فراوانی در این زمینه شد؛ رساله هایی که غالبا علیه مرحوم سید محسن و برخی به دفاع از او نوشته شد.
این موج سرآغاز جریانی بود که مسأله قمه زنی و زنجیر زنی و برخی دیگر از صورت های سوگواری را در جامعه شیعه مطرح کرد و سبب شد تا از علما خواسته شود تا در این باره فتاوای خود را صادر کنند. این موج در ایران چندان گسترش نیافت، هرچند جلال آل احمد همان زمان که سالهای پس از شهریور بیست بود، رساله التنزیه را به فارسی درآورد که بلافاصله و به طرز مشکوکی خریداری و از بازار جمع شد.
ماجرای نگارش التنزیه و رسائل مربوطه دست کم دوبار از طرف برخی از شرق شناسان مورد تامل قرار گرفته است. یک بار توسط ورنر انده و دیگری توسط صابرینا مرون که اثر این دومی با عنوان «مبارزه علمای اصلاح طلب لبنان با تحریفات عاشورا» توسط دکتر فرشتیان به فارسی هم درآمده است. مقاله ورنر انده را هم سالها پیش پسرم ترجمه کرد که عجالتا در آدرس زیر قابل مشاهده است:
http://www.shareh.com/persian/magazine/ayeneh_p/084/04.htm
اما اکنون کار بزرگی صورت گرفته است و آن این است که تمامی آن رسائل رد و ایراد و نقد و جواب که در حاشیه کتاب التنزیه لاعمال الشبیه نوشته شده بود، در سه مجلد یک جا منتشر شده و کار همه را برای بررسی مبانی این مسأله آسان کرده است. جماعت ما برای حاشیه روی استاد هستیم و استعداد خود را روی این کارها می گذاریم و تا آخرین نقطه پیش می رویم. یک نمونه اش همین است که شاهد آن هستید. سابقا در باره حجاب و نماز جمعه نمونه هایی را بنده بررسی کرده بودم. در باره خراج هم. این که ما هنوز بحث می کنیم که خراج گرفتن درست است یا خیر، در حالی که دیگران گرفتند و حکومت را هم گرفتند و مصرف هم کردند و ... ما همچنان گرفتار جواز و عدم جواز آن هستیم. در این ماجرا درگیر موضوع شگفت دیگری شدیم و برای این کار مجموعه ای عظیم فراهم آورده‌ایم که خلاقیت ما را در موضوعات بدیع و عجیب نشان می دهد.
کتاب رسائل الشعائر الحسینیه را که شامل سه مجلد است، آقای شیخ محمد حسون فراهم آورده و انصافا تلاشی قابل ستایش از خود نشان داده است.
در این مجموعه سه جلدی بیست رساله درج شده است که البته رساله اول آن مقدمه خود آقای حسون در باره این موضوع است. مروری بر این رسائل می کنیم:

وقفة مع رسالة التنزیه و آثارها فی المجتمع / شیخ محمد الحسون
جریدة الاوقات العراقیه ، 1661 محرم 1345ق
صولة الحق علی جولة الباطل / سید محمد مهدی موسوی قزوینی بصری (م 1358ق)
المواکب الحسینیه، شیخ عبدالله مامقانی (م 1351ق)
نظرة دامعة حول مظاهرات عاشوراء / شیخ مرتضی آل یاسین (م 1398ق)
کلمة حول التذکار الحسینی / شیخ محمد جواد الحچامی (م 1376ق9
نصرة المظلوم / شیخ حسن ابن الشیخ عبدالمهدی المظفر (م 1388ق)
الایات البینات فی قمع البدع و الضلالات «المواکب الحسینیه» / شیخ محمد حسین کاشف الغطاء (م 1373ق)
قطعه من کتاب الفردوس الاعلی / شیخ محمد حسین کاشف الغطاء (م 1373ق).
سیماء الصلحاء / شیخ عبدالحسین صادق العاملی (م 1361ق)
التنزیه لاعمال الشبیه / السید محسن الامین العاملی (م 1371ق)
رنة الاسی: نظرة‌فی رساله التنزیه لاعمال الشبیه / شیخ عبدالله السبیتی العاملی (م 1397ق)
کلمات جامعة حول المظاهر العزائیه / شیخ محمد علی الغروی الاردوبادی النجفی (م 1381ق)
الشعار الحسینی / شیخ محمد حسین المظفر (م 1381)
النقد النزیه لرسالة التنزیه / الشیخ عبدالحسین قاسم الحلی (م 1375)
کشف التمویه عن رسالة‌ التنزیه / شیخ محمد گنجی (م ح 1360ق)
اقامة‌ العاثر فی اقامة الشعائر / سید علی نقی اللکهنوی (م 1408ق)
قطعة من کتاب ارشاد الامة للتمسک بالائمة / شیخ عبدالمهدی المظفر (م 1363ق)
رسالة فی الشعائر الحسینیة / سید محمد هادی البجستانی الحائری (م 1368ق)
ثورة التنزیه / محمد القاسم الحسینی النجفی.
همان طور که از عناوین نخست پیداست، این ماجرا اندکی به پیش از زمان سید محسن برگشته و ردیه های اولیه مربوط به آن مسائل است.