معرفی کتاب

تاریخ و جغرافیای محلی از رشته های پر طرفدار در تمدن اسلامی بوده و این علاقه تا حوالی قرن های ششم و هفتم رواج داشته است. دقیقا روشن نیست به دلیل در دوره های بعد این رشته رو به افول گذاشته و جز به ندرت به آن پرداخته نشده است.
همین امر سبب شده است تا میراث گذشته در این حوزه نیز گرفتار مشکل شده و بسیاری از آثاری که در باره تاریخ شهرهای مختلف بوده از میان برود.
در قرن چهارم و پنجم کمتر شهری از خراسان را می توان یافت که برای آن از یک تا چند تاریخ محلی نوشته نشده باشد. برخی از این آثار مانند تاریخ بیهق که برجای مانده است، نشانگر اهمیت این نوع مآخذ است. در این میان از بین رفتن آثاری مانند تاریخ نیشابور حاکم نیشابوری که حاوی چندین مجلد و شرح حال هزاران خراسانی بوده بیشتر انسان را متأثر می کند.
از جمله تواریخ محلی از میان رفته یکی هم اخبار ولات خراسان یا تاریخ سلامی است که مؤلف آن را با چندین اسم نامیده اند: ابوعلی حسین بن احمد، ابوحسین علی بن احمد، ابوالعباس احمد بن حسین. زندگی او را هم عمدتا در نیمه اول قرن چهارم هجری دانسته‌اند گرچه برخی او را از اواخر قرن سوم تا آستانه قرن چهارم دانسته اند.
از ین کتاب قطعات زیادی در آثار بعدی برجای مانده و به رغم تنوع این قطعات در این باره که همه آنها از یک کتاب باشد، اختلاف نظر پیش آمده است.
مصحح در باره این اختلاف نظرها که از دیرباز، یعنی طی شش دهه گذشته در باره آنها اظهار نظر شده صحبت کرده است.
اما مهم تر از همه این است که تلاش کرده است تا قطعات برجای مانده را از اثار بعدی جمع و تدوین کرده و بخشی از کتاب را در اختیار ما قرار دهد.
چندین ده سال است که کار بازسازی متون در میان عربها و ایرانی ها رواج یافته و‌اثار متعددی در این زمینه احیا شده که این کار در نهایت سودمندی است و فواید آن بر هیچ کس پوشیده نیست.
میراث مکتوب از سالها قبل در فکر بازسازی این متون بود. یکی از وعده های آن هم تاریخ نیشابور است که قرار بود به دست دانشمند عزیز جناب آقای رفیعی انجام شود که مع الاسف گرفتار بیماری شده و امیدواریم هر چه زودتر شفا یابد و این آرزو هم جامه عمل بپوشد.
در هر حال انتشار این کتاب را به میراث مکتوب تبریک گفته و برای دوستان آن مرکز که خدمات شایانی در زمینه احیای فرهنگ اسلامی و ایرانی داشته اند، آرزوی موفقیت داریم. بیش از همه به علاقه مندان به فرهنگ اسلامی ایران به ویژه خراسان شناسان باید تبریک گفت که امروزه روز، یک اثر تازه در اختیار دارند که بر اساس آن می توانند تاریخ این خطه اسلامی ـ ایرانی را با دقت بیشتری دنبال کنند.