معرفی کتاب

در میان شهرهای شیعه، نخستین شهری که بتوان از آن به عنوان پایگاهی برای مکتب فکری شیعه یاد کرد، شهر کوفه است، شهری که نخستین پایگاه تشیع، هم در بُعد سیاست و هم علم، به شمار می‌آید.
بلافاصله پس از آن، باید از شهر قم یاد کرد، شهری که پایگاه اعراب اشعری شیعه مذهب و محل شکل گیری مکتبی است که برجسته‌ترین عالمانش خاندان ابن بابویه و بسیاری از محدثان اشعری است.
بغداد جایگزین شهر کوفه شد، و بلافاصله پس از مهاجرت شیخ طوسی (م 460) به شهر نجف، این شهر تبدیل به یکی از مراکز اصلی برای شکل گیری مکتبی شد که با شیخ طوسی و فرزند و شاگردانش رهبری فکری شیعه را در اختیار گرفت.
حلّی‌های شیعه مذهب در نجف تحصیل کردند و خود تبدیل به عالمانی شاخص گشتند که از نخستین چهره‌های برجسته‌شان، ابن ادریس حلی (م 598) است. زان پس مکتب حله جایگزین مکاتب قبلی شیعه شد و طالب علمانی از بلاد مختلف، از جمله ایران، حلب، جبل عامل به آن شهر آمدند و به تحصیل مشغول شدند.
برجسته‌ترین عالمان حلی که بانیان اصلی شکل گیری مکتب حله هستند، محقق حلی (م 676) و علامه حلی (م 726) و صدها شاگرد آنان هستند که نمایندگان اصلی این مکتب به شمار می‌آیند.
شهید اول (م 786) و شهید ثانی (م 965) از فارغ التحصیلان این مکتب هستند که جریانی را در فقه شیعه بر اساس مکتب حله پدید آوردند و دامنه آن را تا جبل عامل کشاندند.
در قرن نهم، بار دیگر نجف به پایگاهی برای ادامه راه حله تبدیل شد، اما پس از آن که در ایران دولت شیعی صفوی سر کار آمد، به تدریج با گردآمدن علمای عرب در شهر قزوین، ابتدا این شهر و سپس در آغاز قرن یازدهم هجری شهر اصفهان، مرکزی برای شکل گیری مکتب نوینی از تشیع بر پایه آموزه‌های کهن بود. مکتبی که نماینده آن فیض کاشانی (م 1090)، علامه مجلسی (م 1110) و هزاران عالم دیگر بودند.
از این پس دانش شیعی، میان ایران و عراق در تبادل بود. شهر نجف در قرن سیزدهم به مرکز مهم علمی برای شیعه تبدیل شد و در آغاز قرن چهاردهم بار دیگر قم با مهاجرانی از دانشمندان شیعه از نجف به قم، این شهر را به پایگاهی برای تشیع تبدیل کرده و محلی برای بازسازی اندیشه‌های شیعی متناسب با دنیای جدید و البته مبتنی بر میراث کهن گردید.
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام وایران این توفیق را داشته است تا این اثر را که پژوهشی است که در باره شهر حله و اهمیت علمی و ادبی آن در میراث اسلامی بر اساس منابع مورد اعتماد و با روشی علمی به چاپ برساند.

فصول کتاب عبارت است از:

فصل اول: حله در لغت و تاریخ
فصل دوم: حوزه علمیه در حله
فصل سوم: محقق حلی
فصل چهارم: علامه حلی
فصل پنجم: آل طاوس
فصل ششم: شماری از علمای حله (شامل شرح حال 116 نفر از علمای قدیم حله).

این اثر در 560 صفحه توسط انتشارات کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران منتشر شده است.