مقالات

خلاصه

کتاب The Preaching of Islam توسط مستشرق انگلیسی سر توماس آرنولد، در سال 1913 منتشر شد. این کتاب، با عنوان یاد شده و در باره سیر انتشار اسلام در سرزمین های اسلامی، توسط سه تن از محققان مصری به عربی ترجمه گردید. بعدها در دهه پنجاه، حبیب الله آشوری (1315 ـ اعدام شده در 28 شهریور 1360) آن را به فارسی ترجمه و مجلد اول آن را منتشر کرد. آنچه در پی می آید شرحی در باره این کتاب، و گزارشی از مقدمه مترجم بر این کتاب است که با نام علل گسترش اسلام در حوالی سال 1358 منتشر شده است.

خلاصه

زمانی که علمای عراق از جمله محمد مهدی خالصی ـ پدر شیخ محمد ـ به ایران تبعید شدند، مرحوم خالصی با پدرش به مشهد آمد. در این شهر، در ماه ذی حجه 1341 چندین سخنرانی کرد که متن آنها را نشریه ستاره ایران منتشر کرد. اندکی بعد، زیر فشار اعتراضات او مجبور به آمدن به تهران شد. متن این سخنرانی ها در سال 1302 با عنوان مواعظ اسلامی منتشر شد. بیشتر مسائل کتاب مربوط به مسائل عراق و بین النهرین و نقش انگلیس بود، اما فی الجمله اشاراتی هم به وضع خراب معارف در ایران و راههای اصلاح آنها و نیز نقش منفی همزمان فکلی ها و شماری از منبری ها داشت. در اینجا، مروری کوتاه بر این کتاب داریم.

خلاصه

متن حاضر یادداشتی برای سخنرانی افتتاحیه ی دوره سوم «مدرسه تابستانی انعکاس» نوشته شده و در تاریخ 2/6/1402 ساعت 14/5 تا 15/45  ارائه شده است.

خلاصه

شریعتی از نمونه اصلاح گرانی است که از بسیاری از پدیده های روزگار خود می بایست تفسیری مناسب با دیدگاههای خود ارائه دهد و این امر سبب می شود که در مواقع مختلف، تحلیل های متفاوتی بدست دهد. از سوی دیگر، تمدن غرب هم از آن پدیده های دو سویه است که غالبا آدمی را به اشتباه می اندازد و بسته به حال و هوای انسان، او را وادار می کند تا نگاه متغیری به آن داشته باشد.

خلاصه

سالهای 1345 تا 1356 را دهه تمدن نگاری اسلامی نامیده ام. در این دوره، چندین کتاب و دهها مقاله در باره تمدن اسلامی نوشته شد. در این باره در کتاب گفتمان تمدن اسلامی شرحی آورده ام. آنچه ذیلا ملاحظه می کنید، گزارشی است از کتاب «دانش مسلمین» از محمدرضا حکیمی که تمدن اسلامی را از دریچه معرفی «دانش مسلمین» تعریف کرده است.

خلاصه

مهندس مهدی بازرگان (1286 ـ 1373) در میان همه نویسندگان مذهبی دوره شاه، فردی متفاوت و از جهاتی دارای افکار ویژه است. در حوزه بحث از علل عقب ماندگی مسلمانان نیز نظریات تازه ای دارد، چنان که در باره چگونه ما این چنین شده ایم هم با طرح نظریه سازگاری ایرانی، می کوشد با نگاهی تاریخی، و بیشتر بر اساس «نظام معیشت» دیدگاه جدید و قابل تأملی ارائه دهد.

خلاصه

مقدمه ای است کتابشناختی در باره مساله زن و دین در دوره پهلوی اول. طبعا در این باره مطلب فراوان است، و این تنها مروری بر کلیات این بحث است.

خلاصه

دشمنی با غرب در میان ما ایرانیان امری نهادینه شده است و تنها شدت و ضعف دارد. این شامل همه طیف ها از روحانی و روشنفکر و چپ و راست می شود و ریشه در بسیاری از مسائل فرهنگی و سیاسی و اقتصادی دارد. در اینجا دو مدل آن را یکی دیدگاه های فخر الدین شادمان و دیگری غربزدگی جلال که از قضا این دومی سایه سنگینیش در دوره ای طولانی وجود داشته و دارد، مرور می کنیم.

خلاصه

یکی از کسانی در دهه چهل خورشیدی به بحث از تمدن اسلامی نشست، مرحوم دکتر عبدالحسین زرین کوب بود. این کتاب آن هم پس از نگارش دو قرن سکوت می تواند دیدگاههای آن استاد را بهتر روشن کند.

خلاصه

طی سالهای پس از کشف حجاب در دوره رضاشاه، با یا بی توصیه حکومت، سعی شد آثاری در باره وضع زن در دوره جدید نوشته شود. ترجمه برخی از آثار مصری ها بویژه قاسم امین از این دست بود. شخصی به نام مجتبی فاطمی هم کتاب پر حجمی با نام «طلایه» در باره زن در فکر اسلامی و ایرانی نوشت و آن را به فوزیه تقدیم کرد. او سعی کرد جایگاه زن در اندیشه دینی را با رویکرد جدیدی توضیح دهد. آنچه در پی می آید گزارشی از این کتاب است که در کتاب «گفتمان تمدن اسلامی در دوره پهلوی» آورده ام.

خلاصه

مروری است بر زندگی امام حسین، شروع و ادامه تحولات مربوط به کربلا و آنچه پس از آن تا بازگشت اسرا به مدینه اتفاق افتاد. مختصر و بر اساس منابع کهن. (بخشی از کتاب تأملی در نهضت عاشورا بر اساس آخرین نسخه چاپی آن).

خلاصه

در یک تقسیم بندی در باره منابع اولیه عاشورا، می توان سه مرحله را مهم دانست. ابومخنف به عنوان درجه اول، محمد بن سعد درجه دوم و بلاذری منبع درجه سوم. همه اینها برای شناخت عاشورا مهم هستند. در این جا ابتدا یک مقدمه کوتاه در باره تفاوت این سه درجه و بعد هم مروری بر 89 روایت بلاذری از عاشورا خواهیم داشت.

خلاصه

گفتمان تمدن اسلامی در دوره پهلوی اول و دوم در ایران رونق زیادی داشت و متفکران متعددی در این باره اندیشه های خود را مطرح کردند. یکی از جذاب ترین آنها نوشته های سید حسین نصر بود که هم خود در این باره می نوشت هم دیگران را تشویق به نوشتن می کرد. کتاب علم و تمدن در اسلام او به علاوه چندین کتاب و مقاله دیگر در این باره نوشته شده است. در اینجا مروری بر اندیشه های ایشان خواهیم داشت، مروری که صرفا جنبه گزارشی دارد.

خلاصه

افکار دو تن از اندیشمندان شبه قاره در حوزه بررسی تمدن اسلامی و مواجهه آن با غرب، در ایران موثر بود. یکی ابوالاعلی مودودی و دیگری ابوالحسن ندوی. افکار اینان، در مصر، روی نسل جدید اخوان المسلمین هم تأثیر گذاشت. افکار دو نفر، تقریبا ساختار یکسانی داشت، هرچند مواضع مودودی تندتر و بنیادگرایانه تر بود. کتابهای این دو نفر به فارسی ترجمه شد و روی استدلالهای جاری در میان متدینین در بررسی گذشته مسلمین و مواجهه با غرب تأثیر زیادی گذاشت. در اینجا ترجمه کتاب ابوالحسن ندوی با عنوان ما ذا خسر العالم بانحطاط المسلمین را که دهها بار در عربی منتشر شد، و با عنوان «با ضعف مسلمین دنیا در خطر سقوط» ترجمه شد، مرور کرده ایم.

خلاصه

ابن خزیمه (223 - 311) از علمای اهل حدیث، نویسنده یک کتاب حدیثی با عنوان «صحیح»، و اثری مهم در «توحید» است که همواره محل بحث بوده و مورد توجه وهابی هاست. این یادداشت، مروری بر محتوای این کتاب و در واقع، فصلی کوتاه از کتاب «درسهایی در باره فرق اسلامی» است.

خلاصه

سید حسین عرب باغی (م 1329ش) از روحانیون پر نفوذ ارومیه در دوره رضاشاه است که آرای وی در خصوص تحولات نوگرایانه، به عکس بسیاری از روحانیون وقت، در موافقت با اقدامات پهلوی بود. او از مواضع رضاشاه در باره حجاب، انتقاد داشت اما نسبت به بیشتر تحولات نگاه موافق داشت و در این باره رساله های فراوانی نوشت. این نوشته که بخشی از کتاب «گفتمان تمدن اسلامی در دوره پهلوی» این بنده خداست، مروری بر مواضع اوست.

خلاصه

بخشی از مقدمه من بر کتاب نسب نامه شاه طهماسب صفوی است که سال 1402 توسط نشر مورخ منتشر شد.

خلاصه

گفتگویی مکتوب در باره حکم فقهی میگو میان دکتر حسین مدرسی طباطبایی و شیخ فاضل نجفی است.

برو به صفحه: