برچسب ها: طب

۳۴ مقاله

مقالات

خلاصه

طبری بیش از همه به تاریخ و تفسیرش شهرت دارد. چندین اثر حدیثی هم دارد که یکی تهذیب الاثار است. در دهه های اخیر دو کتاب یکی با نام صریح السنه و دیگری التبصیر فی الدین از وی انتشار یافته است. مصحح هر دو اثر مجبور شده اند در باره صحت انتساب آن به طبری بحث کنند. در اینجا گزارشی از این دو کتاب تقدیم می کنم.

خلاصه

نویسنده کتاب برهان المسلمین که در سال 1307 خورشیدی نوشته و منتشر شده است، می کوشد تصویری از اسلام ارائه دهد که اصول و فروع آن با تمدن جدید و جنبه های مثبت آن سازگار است. اگر هم مواردی اختلاف وجود دارد، نویسنده سعی می کند ثابت کند اسلام دلایل موجه تری برای آن موارد دارد. کوشش های مسلمانان ایرانی برای نشان دادن این تصویر از اسلام، بیشتر از پس از مشروطه جدید شد و تاکنون و در منازعه طولانی اسلام و غرب، تاکنون ادامه داشته است. این کتاب، یکی از آن دست آثار است که گزارش تعدادی را در کتاب گفتمان تمدن اسلامی در دوره پهلوی آوردم، اما این مورد را پس از آن یافته و گزارش آن را در اینجا تقدیم می کنم.

خلاصه

گفتگویی مکتوب در باره حکم فقهی میگو میان دکتر حسین مدرسی طباطبایی و شیخ فاضل نجفی است.

خلاصه

مروری است بر کتاب «تحدید نهایات الاماکن لتصحیح مسافات الاماکن بیرونی» با هدف استخراج روش استدلال و نقد علمی او.

خلاصه

متن حاضر گزیده ای است از روایاتی که در منابع قدیمی سیره و حدیث در باره رفتار اخلاقی پیامبر خدا (ص) آمده است.

خلاصه

متن حاضر گزارشی است که نویسنده طبقات الحنابله از یک عالم حنبلی نوشته و می گوید که وی ممانعت خلیفه دوم از کتابت حدیث را عامل ایجاد اختلاف مسلمانان در حدیث می داند. اهمیت این گزارش تاریخی از آن روست که طوفی متوجه نکته مهمی شده، آن را به زبان آورده و به خوبی تحلیل کرده است. این نکته ای است که تا این اواخر کسی با این صراحت بیان نکرده و نکته کلیدی آن را این گونه تبیین نکرده بود. 

خلاصه

مطالب زیر در کلاس تاریخ تشیع ارائه شده، و ضمن آن که مسیر بحث بر اساس مقاله آقای رابرت گلیو است، نکاتی در لابلای آن برای تکمیل ارائه شده است. بنابر این مطالب ارائه شده در این یادداشت کلاسی، همه از آقای گلیو نیست، و برای دیدن مطالب ایشان، باید به مقاله خودشان مراجعه کرد. البته این مقاله قدری قدیمی است، و بعد از آن هم در باره تشیع متقدم کارهای دیگری شده است. دوستداران می توانند برای تکمیل بحث به آنها مراجعه نمایند.

خلاصه

نویسنده ضمن پذیرفتن این که سنت اربعین، سنت مقبولی در جامعه شیعه بوده است، ماجرای بازگشت اسرا را به کربلا غیر تاریخی خوانده و بر آنچه در این باره گفته شده مرور کرده است.

خلاصه

در باره تقسیمات علوم، هم از نظر متون، و هم مقالاتی که نوشته شده، کارهای فراوانی شده است. این مقال که بخشی از کتاب سیر تحول در مفهوم علم در ادبیات اسلامی است، سعی کرده است مروری بر مهم ترین متون در این زمینه داشته باشد. رویکرد طرح این بحث، نشان دادن جایگاه مفهوم علم در این بخش از ادبیات اسلامی در حوزه تقسیمات علم در میان مسلمانان بوده است.

خلاصه

در سال 1335 ق / 1917 پرسشهایی در باره استفاده از واکسن «لقاح» برای جلوگیری از طاعون از مصر و فارس، به الازهر رسیده و فقهای آنجا، پاسخ تفصیلی به سوالات دادند. این پاسخها، در سال 1343 ق/1925 م توسط عبدالواحد فرامرزی به فارسی درآمد. نسخه دستنویس این نوشته همراه با مقدمه ای تقدیم شما می شود. اهمیت این رساله، در حوزه شکل گیری ادبیاتی در حوزه طب و دین، از جنبه های کلامی، حدیثی و فقهی جالب است. دیدگاه های عرضه شده در این پاسخ، روشنفکرانه و در جهت هواداری از تمدن نوین است.

خلاصه

در این کتاب، موارد متعددی از کشفیات علمی را منطبق بر روایات و اخبار دینی دانسته و قصد دارد نشان دهد که آموزه های اسلامی با علم روز منطبق است.

خلاصه

بحث از کرونا و بالا گرفتن مساله طب سنتی و مدرن، دشواری های فهم علمی در ایران و تأثیرش بر عقب ماندگی ما، و همین طور حاشیه هایی که برای مبحث علم و دین ایجاد شده، در این گفتگو مورد توجه قرار گرفته است.

خلاصه

شناخت طبیعت بر پایه علت غایی، شناختی در یک لایه مشخص است، لایه ای که بیش از آن که بکار طبیعت شناسی بیاید، به کار فلسفه می آید. آیا این شناخت و تسلط آن بر طبیعت شناسی رایج در دوره اسلامی، توانسته است کمکی به توسعه علوم طبیعی در دنیای اسلام داشته باشد؟ سیطره نگاه های فلسفی بر علوم طبیعی، و مداخله در آن، چه موانعی را بر سر راه رشد علم در میان مسلمانان سبب شده است. به نظر می رسد این مسأله نیاز به بررسی و کاوش بیشتر دارد. در این نوشتار، تلاشهای طبیعت شناسانه غزالی بر پایه غایت گرایی وی را مرور خواهیم کرد.

خلاصه

سه چهره جاحظ، ابن قتیبه و راغب، هم ادیبان بزرگی هستند و هم در دانش نقد ادبی ید طولایی دارند. پرسش این نوشتار این است: مفهوم علم و فهم علمی در آثار آنها چگونه است؟ چه نسبتی میان فهم آنان از علم، با علم یونانی یا علم دینی هست؟

خلاصه

خاندان کتبی در سه نسل محمد صادق، محمد کاظم و محمد صادق «ابوزینب» نقش مهمی در نشر کتابهای شیعی در نجف و قم در طول یک صد سال داشته اند. یادداشتی است به احترام آنان، در پی درگذشت دوست عزیزمان ابوزینب

خلاصه

این جستار در پی بررسی زمینه­ ها، علل و پیامدهای حضور پزشکان غیرمسلمان (ذمّی) در دربارهای اسلامی در دوره میانه است.

خلاصه

در این گزارش، با پرده ای از جدال میان تجربه، قیاس، و اشراق در حوزه علم کیمیا، طب و احکام نجومی آشنا می شویم، امری که سرگردانی جدی موجود در آن را همراه با عدم تعریف دقیق از تجربه و قیاس واستدلال و اشراق، و خلط میان آنها میان متفکران اسلامی نشان می دهد، امری که معضل مهم در تاریخ مفهوم علم در تمدن اسلامی است. این گزارش مبتنی بر فصلی از کتاب الشجرة الالهیه از شهرزوری از فیلسوفان اشراقی نیمه دوم قرن هفتم هجری است.

خلاصه

رسائل و نگارشات دوره اخیر صفوی، ویژگی خاصی در بحث تاریخ علم دارد، بیشتر از آن روی که یک فضای مشخصی را ترسیم می کند. در رأس این نوشته ها، آثار علامه مجلسی است

خلاصه

قطب الدین لاری (م بعد از 1032)، منجم و صوفی، شارح کتاب اعتقادات نوربخش، به نام سراج السالکین، از منجمان دستگاه صفوی و شخص امام قلی خان، از مردمان لار و خاندانی بنام بود. وی در سراج السالکین که همین شرح است، اطلاعات جالبی در باره خودش، لار، باورهای صوفیانه ومنازعات فکری در اطراف آن، بدست داده است. وی این کتاب را به شاه عباس و امام قلی خان اهداء کرده، اثری که حاوی اطلاعات جالبی از او و زمانه اوست. این مقاله ناچیز را به دوست عزیزم جناب آقای دکتر وثوقی که سالهاست در دانشگاه در خدمتشان هستم، و برای تاریخ لار زحمات زیادی کشیده اند، تقدیم می کنم.

خلاصه

یکی از تألیفات ارزشمند و شایان توجّه علّامه حِلّی (ت 648 ـ م 726 ه‍.ق)، اثری است چنددانشی و در عین حال ‌نسبتاً مختصر به نام «الرسالة السعدیة». این رساله با بیان مقدّماتی از دانش اصول فقه آغاز می‌شود و پس از آن، فصلی در باب اصول پنج‌گانۀ اعتقادی آمده که همراه آن، چند موضوع فقهی نیز مطرح شده است. در نهایت، رساله، با دو فصل کوتاه در خصوص ترغیب به انجام برخی از اعمال عبادی و اخلاقی و تحذیر از ارتکاب پاره‌ای از منکرات خاتمه می‌یابد. بدین‌سان، رسالۀ سعدیه مشتمل است بر مباحثی چند از علوم اصول فقه و کلام و فقه و اخلاق.

خلاصه

هر دوره ای از ادوار تمدنی را در محدوده وسیع دنیای اسلام از نظر اندیشه مرور می کنیم، شاهد نوعی ذهن و تفکریم که مبتنی بر شماری کتاب و رساله معین است. مقصود این است که در یک مقطع خاص، مثلا در قرن هفتم و هشتم، تعدادی متن در حوزه کلام و فلسفه و هئیت و تصوف و عرفان شکل می گیرد که دویست سیصد سال بعد از آن را کاملا تحت الشعاع خود قرار داده و همه را به خود سرگرم کرده است.ما باید ریشه های خشک شدن تفکر را در همین آثار جستجو کنیم. شاید آنها خوبند که تأسیس فکر کرده اند اما کاری با نسل خود و بعد از آن کرده اند که همه را در خود خشکانده اند.

خلاصه

كتاب الاحتجاج على أهل اللجاج، اثر معروف و مشهورى است كه مؤلف در آن گفتگوها و مناظره هاى حضرت پیامبراكرم(ص) و ائمه معصومين (ع) را با مخالفان و منكران دین و مذهب جمع آورى نموده است. این كتاب بارها به چاپ رسیده، و نسخه های خطی متعددی از آن در دست است. در اين يادداشت كهن­ ترين نسخۀ این كتاب معرّفی می­ شود.

خلاصه

قطب الدین شیرازی از معدود دانشمندان ایرانی است که در جامعیت علوم عقلی و نیز تلفیق پزشکی پژوهی با فلسفه توانسته است به جایگاه بوعلی سینا نزدیک شود. نویسنده در نوشتار حاضر کوشیده است بر اساس متن تحفه سعدیه به ویژه مقدمه آن، خواننده را از شیوه پژوهشگری های قطب الدین شیرازی و به ویژه پزشکی پژوهشی اش آگاه سازد.

خلاصه

شاه امان¬الله خان پس از اعلام استقلال افغانستان در 28 اسد 1298 خورشیدی برابر با 19 آگوست 1919 میلادی، اولین کار بزرگ و ماندگاری را که انجام داد تدوین قانون اساسی به نام «نظامنامۀ اساسی دولت عِلّیه افغانستان» در سال 1301 هجری خورشیدی بود.

خلاصه

گاو نامه بهانه ای است برای یاد آوری چند نکته در تاریخ نشر علم در ایران

خلاصه

مقصد اصلى اين مقاله شناساندن يكى از فضلاءِ گمنام اصفهان در سدهِ دوازدهم هجرى قمرى، يعنى آخوند ملّا محمّد علي خراساني «توني طبَسي» است

خلاصه

توجه فاج به بهره‌گیری طبرسی از حاكم جشمی و تفسیر او، موضوع قابل تأملی است.

خلاصه

ترکیب این کلمه خیلی شگفت است. طب اسلامی؟‌ این به معنای انکار این نیست که در قرآن استثناءا در باره عسل مطلبی آمده، یا چند روایت در این زمینه هست، بحث سر کتابهای پر حجمی است که در این زمینه تالیف می شود، گرایشی که می کوشد باورهای یونانی را به اسم طب اسلامی خورد مردم دهد

خلاصه

گزارشی است کوتاه از کتابی از فیض کاشانی ، از علمای برجسته شیعه در قرن یازدهم هجری، کتابی که او در باره خطبه های نماز جمعه تألیف کرده و شامل خطبه هایی برای 51 جمعه برای طول سال است، خطبه هایی کوتاه و جمع و جور بدون ...

خلاصه

آنچه در پی می آید شرحی است در باره کاشی های مطب شفاء الدوله در قم که این روزها طرح توسعه حرم قم شامل تخریب آن نیز شده است. کاشی ها از دیوار کنده شده و به موزه آستانه انتقال یافته است؟ اما آیا این به معنای حفظ آنهاست؟