معرفی کتاب

شهر قم سابقه ديرينه و بسيار با اهميت در تاريخ تشيع دارد. در قرن دوم بسياري از محدثان شيعي، قمي بودند و اکنون مي توان نام جمع کثيري از آنها را در اسناد کتاب کافي و من لايحضر و ديگر آثار صدوق و حتي شيخ طوسي ملاحظه کرد.
اين حوزه در قرن چهارم به ري منتقل شد و بعدها ديگر احيا نگرديد تا آن که صفويان تا اندازه اي به آن توجه کردند و بعدها زمان قاجار قم بيش از پيش مورد توجه قرار گرفت و با حضور ميرزا ي قمي به صورت يک مرکز علمي درآمد. اما اهميت نجف در اين دوره چندان بود که فرصت احياي قم به صورت جدي داده نشد.
اين بود تا آن که بعد از قضاياي مشروطه و مسائل عراق و تا حدودي ضربه خوردن حوزه نجف عرصه بر روحانيون شيعه اما ايراني عراق تنگ شد و در انديشه آمدن به ايران افتادند که نمونه اش آمدن مرحوم حائري و بروجردي به ديار خودشان اراک و بروجرد بود.
اما مع الاسف ايران نيز با آمدن رضاشاه فرصتي بريا راه اندازي حوزه هاي ديني نداشت و به عکس و تدريجا مراکز و مدارسي هم که بود با فشار دولت رو به ضعف گذاشت. رضا شاه اين سياست را سخت دنبال مي کرد و اجازه هيچ نوع مخالفتي را هم با آن نمي داد.
با اين همه مرحوم حاج شيخ عبدالکريم مردانگي کرده در اين روزگار غريب دست به تأسيس حوزه علميه قم زد. حرکت او بسيار آرام و بدون سروصدا و همزمان اکتفا به حداقل بدون درگير شدن با دستگاه پهلوي بود. يک صبر طولاني که گريزي از آن نبود.
اکنون پس از گذشت هشتاد و اندي سال از تأسيس حوزه علميه قم مي توان اهميت و بزرگي کار حاج شيخ را دريافت.
کتاب يادنامه مرحوم ايشان به همت تني چند از طلاب فاضل حوزه علميه فراهم آمده و مشتمل بر مقالاتي است که برخي پيش از اين چاپ شده و برخي هم تازه تأليف است. اين عزيزان پيش از هم براي برخي ديگر از علما يادنامه هايي منتشر کرده بودند.
مقالات اين يادنامه به اين شرح است:
زندگي آيت الله حائري / محمد محمدي اشتهاردي
زندگي نامه آيت الله حائري / محمد علي صفوت
حضرت آيت الله حائري يزدي / سيد محمد حسين منظور الاجداد
گزيده استفتاءآت آيت الله حائري / سيد حسن فاطمي
اهتمام آيت الله حائري در تأسيس و حراست از حوزه / داود اميني
عدالت در قلمرو فقه از ديدگاه آيت الله حائري / محمد رحماني
سه مکتوب از آيت الله آخوند خراساني در باره آيت الله بروجردي / رضا مختاري
و چند مقاله ديگر که ارتباطي با مرحوم حائري ندارد.
مرحوم حائري شايستگي بيش از اين را دارد و بايد به مرور حوزه علميه براي بزرگداشت تاريخچه يک صدساله خود از هم اکنون در صدد تهيه متوني براي نشان دادن نقش و اهميت اين حوزه و شهر باشد.