معرفی کتاب

سرگور اوزلي اولين سفير انگليس در ايران است که طراح عهدنامه گلستان بين ايران و روسيه بود. قضاوت درباره او و کارهايش در کتاب هاي مختلفي آمده است با اين وجود کتاب مستقلي درباره او وجود ندارد. کتاب فوق با محوريت عهدنامه گلستان به بررسي شخصيت و کارهاي اوزلي مي‌پردازد. اوزلي به عبارت امروزي کارچاق کن سياسي بود که به علت در خطر بودن منافع بريتانيا در هندوستان دستور داشت به گونه اي ايران را در برابر سلطه روسيه مصون نگه دارد. ايران در زمانه پر آشوب فتحعلي شاه قاجار بايد به جزيره ثباتي تبديل مي‌شد تا بتواند حائلي باشد بين مستعمره هندوستان و روسيه. به همين علت در زمان جنگ ها و کشمکش‌هاي روسيه و ايران چون خطر تسلط روسيه زياد بود، اوزلي از بريتانيا دستور داشت مصالحه اي بين ايران و روسيه برقرار کند تا جلوي پيشرفت روسيه به سمت ايران را بگيرد. اوزلي در زمان خود يک ديپلمات کارکشته بود که توانست مقدمات چنين کاري را فراهم کند.<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

بر اساس اين عهدنامه قرار شد نواحي تحت تصرف هر کشوري متعلق به آن کشور باشد تا بعدا سرحدات مشخص شود. با اين تفاصيل مقدار زيادي از نواحي متعلق به ايران پس از جنگ، با اين عهد نامه به مالکيت روسيه درآمد.

به هر حال فهرست مطالب کتاب به ترتيب زير است:

مقدمه

اصل و نسب و دوران جواني

هفده سال اقامت در هند 1804- 1787

بازگشت اوزلي از هند 1805

ايران در آغاز قرن نوزدهم

ورود اوزلي به انگلستان 1805

ورود ميرزا ابوالحسن خان شيرازي به عنوان سفير ايران به لندن 1809

اوزلي به عنوان سفير انگليس عازم ايران مي شود 1810

ورود به ايران (بوشهر) 1811

توقف در شيراز و اصفهان

حرکت به طرف تهران و وورد به پايتخت

آغاز مأموريت و عقد قرار داد مودت و اتحاد  1812

ميانجي گري انگليس در برقراري صلح بين ايران و روسيه

اوضاع به ضرر ايران تغيير مي کند

يک سال قبل از برقراري صلح

امضاي معاهده صلح گلستان 1813

پايان مأموريت اوزلي 1814

اوزلي عازم پترزبورگ مي شود 1815-1814

سخني چند درباره کارنامه مأموريت اوزلي در ايران

سال هاي بي فروغ و انتظاري 1844-1815

مروري بر آنچه گذشت

ترجمه متن دستور عمل ژرژ سوم پادشاه انگليس به اوزلي

تسلط گوراوزلي به زبان فارسي اکنون ديگر به آن حد رسيده بود که بتواند ادبيات و شعراي فارسي زبان را مورد نقد و ارزيابي قرار دهد. گلستان شيخ مصلح الدين سعدي که بر اساس چاپ کلکته از سوي فرانسيس گلدوين گردآوري شده بود، تحت نظارت اوزلي در 1809 در لندن به چاپ مي رسد. ولي بي شک مهم ترين اثر اوزلي در قلمرو فارسي همان تحقيق وي درباره شعراي فارسي زبان مي باشد که در 1846 در لندن پس از مرگش به چاپ مي‌رسد.

عليرضا اباذري