معرفی کتاب

کتاب حاضر که حاوي اصطلاحات ديواني دوران صفويه است بيشتر شامل مشاغل متداول در آن دوره، و واژه‌هاي ديواني يا نام ابزاري است که در آن زمان کاربرد داشته است و اينکه به نوعي ديگر تعديل و يا منسوخ شده، چنانکه معادلاتي جايگزين آنها شده است، و يا برداشتها از آن واژه دگرگون شده از اين رو اصطلاحات ديواني عالم‌آراي عباسي بايد براي افرادي که به ادب و تاريخ زمان صفويه مي‌پردازند سودمند باشد.<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

   هدف از گردآوري اصطلاحات ديواني کتاب عالم‌آراي عباسي، شرح و تفسير اصطلاحاتي است که در ادارات و ديوانهاي آن دوره به‌کار مي‌رفته و امروز از رواج افتاده، ديگر واژه‌ها شايد با تغيير بار معنايي در آن موضع به‌کار گرفته شده‌اند. از اين رو توضيح و تبيين کلمه‌هاي به‌کار گرفته شده در آن دوره ضروري به‌نظر مي‌رسد.

   رسالة حاضر براي دستيابي به اين منظور با بهره‌جويي از کتابهاي لغت و کتابهايي که درباره سازمان و نحوه اداره کردن دستگاه حکومت صفويه (مانند زندگي شاه‌عباس، تذکره‌الملوک و سازمان اداري حکومت صفوي) نوشته شده، فراهم آمده است.

   براي شرح و توضيح مفاهيم اصطلاحات موجود در کتاب ابتدا به کتب لغت مراجعه شد، براي روشن شدن بيشتر مطالب به کتابهايي که دربارة شيوه حکومت صفويه و نحوة اداره کشور به وسيله معاصران آنان نوشته شده و يا براساس مدارک موجود تدوين شده است – رجوع و پس از آن منبع و مأخذ مربوط ذکر شد. بعضي از واژه‌ها که نه در کتابهاي لغت يافت شد و نه در ساير منابع مانند مال اماني و يا جلوکش خاصه. از اين‌رو دقت و کندوکاو در مطالب کتاب آنچه را که به‌نظر صحيح مي‌آمد نوشته شد. و اين معاني صرفاً برداشت شخصي نگارنده است. البته در پايان چنين واژه‌هايي مأخذي ذکر نشده است. تعدادي از لغت‌ها نه در کتاب لغت، و نه در کتب خاص آن دوران وجود داشت و از يک يا دو نمونه که در کتاب بود معني آن فهميده نشد. آن لغات در فرهنگ ترکي - فارسي هم موجود نبود. از اين رو اينگونه کلمات در پايان با عنوان واژه‌هاي ناشناخته آمده است.