معرفی کتاب

ابوحفص شرف الدین عمر بن علی بن مرشد بن علی معروف به ابن فارض، یکی از بزرگ ترین شاعران عرب و سراینده ی شعر صوفیانه در ادبیات عربی است. موضوع بیش تر اشعار او عشق به خداوند است و از این رو به وی سلطان العاشقین لقب داده اند. به گفته ی نواده اش، نسب او به قبیله ی بنی سعد (قبیله ی حلیمه مرضعه ی پیامبر اسلام) می رسد. از ابن فارض آثاری چند برجای مانده است که مشهورترین آن ها قصیده ی نظم السلوک است. شرح های بسیاری بر این اثر نوشته شده است. در این قصیده ی 761 بیتی تمام مراتب و مراحل و مضامین سلوک عرفانی به بهترین وجه به نظم کشیده شده است و درباره ی حقیقت عشق و معانی عشق الهی و انسانی واقعا کسی بهتر از او نگفته است.

این کتاب برآن است تا نسل جوان کشور را با یکی از شخصیت های بزرگ و تأثیرگذار گذشته آشنا سازد. هدف این کتاب معرفی و شناسایی ابن فارض مصری است. عارفی که همزمان و همسو با ابن عربی، بخشی از مهم ترین ساحت هویت فرهنگی ما را ساخته اند و بر پاره ای از هنرمندان و متفکران ایرانی تأثیرات عظیم و عمده نهاده اند و خود بخش مهمی از خاطرات تاریخی و فرهنگی ما از آغاز ظهور تا امروز بوده اند. ترجمه ی این کتاب نیز از همین منظر بود که پیدا شد چون هیچ کتاب ممتاز و جامع خوبی در زبان فارسی راجع به احوال و شخصیت و شعر ابن فارض نبود. نوشتار پیش رو چند ویژگی خوب دارد که انگیزه ی اصلی مترجم در برگرداندن آن به زبان فارسی شد:

1- تقریبا همه ی اطلاعات مهم ومفید و اصلی درباره ی زمانه و زندگی و آثار و شخصیت و شعر و افکار ابن فارض و ارتباطش با بزرگان و نقد و نظر دیگران درباره ی او در این کتاب هست. 2- میتوان این کتاب را جامع ترین اثری دانست که تا به امروز درباره ی ابن فارض نوشته شده و به زبان فارسی ترجمه شده است.

3- اهمیت دیگر این کتاب، آشنایی ایرانیان با منابع و مآخذی است که متفکرانی دیگر خصوصا در جهان عرب و مصر از آن ها بهره می گیرند و بدان ها استناد می کنند. منابعی که بخش عمده ی آن ها یا در ایران نیست یا کم هست و اگر هم هست چندان مورد استفاده ی پژوهشگران ایرانی نیست.

4- شجاعت و انصاف علمی و تحقیقی مؤلف در برخورد با موضوعات و مواضعی که همیشه محل وفاق نیست، نیز قابل توجه و احترام است. مثل نقد آراء مستشرقان بزرگ و مشهور در عین نقل کلام و ارج نهادن به کارشان، به کارگیری روحیه ی انتقادی درباره ی همه ی مسلمات و مشهوراتی که غالبا فقط نقل می شوند و دهان به دهان می گردند.

مطالب این کتاب در چهار باب دسته بندی شده است: 

باب اول: درآمدی بر تصوف اسلام

باب دوم: شاعر

باب سوم: ویژگی های فنی و تکنیکی

باب چهارم: ویژگی های معنوی