۲۳۸۶
۱۰۸۳
۱۳۹۹/۷/۲۳
ناسیونالیسم و قومیت در ایران (مطالعه ای تجربی)

ناسیونالیسم و قومیت در ایران (مطالعه ای تجربی)

پدیدآور: سید آیت الله میرزایی ناشر: نشر آگاهتاریخ چاپ: ۱۳۹۹مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۵۵۰نسخهشابک: 2-439-416-964-978تعداد صفحات: ۱۸۲ص

خلاصه

در این کتاب، تلاش شده که با رویکردی انتقادی، از «ناسیونالیسم ایرانی» کلیشه زدایی شود و با بازسازی مفهومی، به گونه هایش تفکیک و به عنوان یک پدیده ی اجتماعی مورد بررسی و پژوهش جامعه شناختی قرار گیرد. مطالعه ی جامعه شناختی ناسیونالیسم این امکان را فراهم می کند تا روش مندانه و نظام یافته، درک عالمانه ای از این پدیده یا نیروی اجتماعی قدرتمند، در ایران به دست آوریم. در واقع فهم ناسیونالیسم به معنای دقیق کلمه فهم پدیده ی «ملت» در ایران معاصر است.

معرفی کتاب

ناسیونالیسم به عنوان پدیده ای اجتماعی کم تر در ایران مورد توجه پژوهشگران علوم اجتماعی قرار گرفته است. به ویژه پس از انقلاب 1357 این پنداشت قوت گرفت که گرایش های ناسیونالیستی با حاکمیت اسلام گرایان امکان بروز و ظهور نخواهد یافت. بخشی از این برداشت مربوط به ماهیت مذهبی (اسلامی) حکومت پس از انقلاب و بخشی به دلیل ناشناخته بودن و دشواری فهم ناسیونالیسم یا برداشت های تقلیل گرایانه از این پدیده در ایران بود. با این رویکرد ایدئولوژیک و جانب دارانه نه فقط ناسیونالیسم انکار می شد، بلکه برخی حتی آن را در ردیف سایر ایدئولوژی های سیاسی دیگر همچون لیبرالیسم و سوسیالیسم قرار می دادند و به عنوان فراورده ای غربی نفی می کردند. پس از انقلاب 1357 دو برداشت مشخص و نافی ناسیونالیسم در ایران استمرار یافت. یکم، برداشت انترناسیونالیستی مربوط به گروه های چپ بود که با غلظت و قوت کم تر به دلیل ماهیت تغییرات داخلی ایران و نیز تحولات منطقه ای و جهانی تا حدودی استمرار یافت، هرچند اکنون از قوت آن به شدت کاسته شده است. دوم، مواضع نوظهور اسلام گرایان به ویژه امت گرایان بود که پایگاه قدرتمندی در ایران یافته بودند و میل به صدور ارمان های انقلابی خود و تشکیل امت اسلامی داشتند.  این دو گروه، به رغم ائتلاف های مصلحتی در فرایند انقلاب 1357، تفاوت اساسی با یکدیگر داشتند که بررسی مواضع و اختلافات آن ها در این نوشتار نمی گنجد و مجال دیگری می طلبد. اما اشاره به آن ها در این جا کمک می کند تا نمیرخی از فضای اطراف پدیده ی ناسیونالیسم در ایران به دست آید. در این کتاب، تلاش خواهد شد تا با رویکردی انتقادی از «ناسیونالیسم ایرانی» کلیشه زدایی شود و با بازسازی مفهومی، به گونه هایش تفکیک و به عنوان یک پدیده ی اجتماعی مورد بررسی و پژوهش جامعه شناختی قرار گیرد. مطالعه ی جامعه شناختی ناسیونالیسم این امکان را فراهم می کند تا روش مندانه و نظام یافته، درک عالمانه ای از این پدیده یا نیروی اجتماعی قدرتمند، در ایران به دست آوریم. در واقع، فهم ناسیونالیسم به معنای دقیق کلمه فهم پدیده ی «ملت» در ایران معاصر است. به همین روی بر این باورم که بنیادی ترین مسئله تاریخ معاصر ایران «مسئله ی ملت» بوده است و هم چنان هست و از پس دو انقلاب 1285 و 1357 تحقیق «حق حاکمیت ملت» هم چنان معلق و معوق مانده است و ایرانیان در مطالبه ی آن هم چنان استوار و جویای «ملت» هستند. از این رو، ناسیونالیسم در ایران به عنوان یک نیروی پیش برنده و جست و جوگر «ملت»، به خلاف ادعاهای مطرح شده، نه تنها تحلیل نرفته است بله نیرومند تر از پیش هم چنان به عنوان یک نیروی اجتماعی قدرتمند و مؤثر پابرجاست. در واقع، ناسیونالیسم را باید روح سرگردان «ملت» خواند که تا حل شدن مسئله ی ملت، به عنوان مهم ترین مطالبه ی سیاسی ایرانیان معاصر، و بر کرسی نشاندن اراده ی ملت همواره با قدرت و قوت حضور و استمرار خواهد داشت. معنای این عبارت این نیست که ایرانیان ملت نبوده یا نیستند، بلکه مقصود این است که ایرانی ها به لحاظ تاریخی یک ملت فرهنگی بوده اند. اما تلاش های ایرانیان برای تطابق جامعه و دولت شان با تحولات جهانی و گذر از ملت تاریخی - فرهنگی به یک باهمستان سیاسی یا ملت به عنوان یک واحد سیاسی، به رغم دو انقلاب رخ داده در کم تر از یک سده در ایران، هنوز میسر نشده است. این بدان معناست که ایرانیان هم چنان حق حاکمیت شان را به عنوان یک ملت مدرن به طور کامل در دست نگرفته اند و شهد ملت بودن را چنان که شایسته ی یک ملت مدرن با آن پیشینه ی تاریخی است نچشیده اند. از رویکرد جامعه شناختی تاریخی، موانع اصلی تحقق ملت و اراده ی سیاسی ملت در ایران را بخشی باید در سیطره ی تاریخی استعمار و نفوذ بیگانگان بر ایران معاصر دانست ولی مهم تر از آن باید نوری بر تاریکی استبداد داخلی تاباند که در همدستی با آن نیروی بیرونی همواره اراده ی ملت را انکار و حق حاکمیت ملت را به طور مطلق پایمال کرده است. به باور نویسنده، تا زمانی که این مسئله از پس دو قرن کشاکش به سرانجام نرسد امکان دستیابی به یک دولت ملی و قرار گرفتن در مدار توسعه برای ایرانیان ممکن نخواهد شد. مسئله ی شکاف میان دولت و ملت در ایران معاصر، به ویژه با برآمدن دولت مدرن، همواره مطرح بوده است. از سازه ی ناسیونالیسم هم چنین برای سنجش تجربی شکاف میان دولت و ملت در این کتاب استفاده شده است. چنانکه روشن است تعارضات میان دولت و جامعه در ایران معاصر پیش تر از رویکرد غالب مارکسیستی مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفته است. در این اثر پس از آزمون رابطه ی هر سه گرایش ناسیونالیستی با قوم گرایی نشان داده شده است که منبع  تعارض نه در قومیت بلکه در گونه های خاصی از ناسیونالیسم در ایران نهفته است که به طرد اقوام ایرانی، یعنی بخش هایی از جامعه ایران می پردازد و منجر به تقویت واگرایی قومی می شود و چالشی برای ملت در ایران است. این پژوهش گامی در مسیر فهم ناسیونالیسم و مسئله ی ملت و مسائل مرتبط دیگری در ایران است.

عناوین فصل های کتاب:

فصل یکم: مسئله ی ناسیونالیسم در ایران

فصل دوم: مبانی نظری ناسیونالیسم

فصل سوم: روش پژوهش ناسیونالیسم

فصل چهارم: گونه های ناسیونالیسم در ایران

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

 

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف

منابع مشابه بیشتر ...

تاریخ سیاسی جنوب غرب آسیا

تاریخ سیاسی جنوب غرب آسیا

نویسندگان

این اثر در قالب هفت فصل، کوششی است برای فهم تاریخ سیاسی جنوب غربی آسیا با در نظر گرفتن تعاملات متغیر

مفهوم ایران و ایران گرایی در آثار اندیشه ورزان عصر ناصری (1313-1264ق)

مفهوم ایران و ایران گرایی در آثار اندیشه ورزان عصر ناصری (1313-1264ق)

عبدالمجید ایدی

مفهوم ایران دربردارنده عناصر تاریخی، فرهنگی، جغرافیایی و سیاسی دیرپایی می باشد. در گستره تاریخ این س