۲۴۹۱
۱۰۲۹
۱۳۹۹/۷/۳
مفهوم ایران و ایران گرایی در آثار اندیشه ورزان عصر ناصری (1313-1264ق)

مفهوم ایران و ایران گرایی در آثار اندیشه ورزان عصر ناصری (1313-1264ق)

پدیدآور: عبدالمجید ایدی ناشر: ندای تاریختاریخ چاپ: ۱۳۹۹مکان چاپ: تهرانشابک: 4-887528-600-978تعداد صفحات: ۳۱۸ص

خلاصه

مفهوم ایران دربردارنده عناصر تاریخی، فرهنگی، جغرافیایی و سیاسی دیرپایی می باشد. در گستره تاریخ این سرزمین علی رغم فراز و نشیب های بسیار، آگاهی از مفهوم ایران نزد طبقات مختلف و خاصه نزد نخبگان جامعه هموازه زنده و پایدار بوده است. لذا هدف از این پژوهش نشان دادن نوع استنباط و تلقی اندیشه ورزان عصر ناصری از مفهم نوین ایران از یک سو و نیز زمینه های مؤثر در شکل گیری مفهوم نوین ایران و ایران گرایی در آثار و آراء ایشان است.

معرفی کتاب

چیستی مفهوم ایران و مظهر ایرانیت و ایران گرایی در طول تاریخ معاصر ایران همواره محل بحث های فراوان بوده است و در دو قرن گذشته، روشنفکران، سیاست پیشگان و پژوهشگران بسیاری با پیش فرض ها و نظریه های تاریخی و جامعه شناسانه به سراغ آن رفته اند و بسته به خاستگان فکری و ایدئولوژیک خود به نتایجی متفاوت و در مواردی متناقض در این باب نائل گشته اند. از طرفی دیگر، درهم تنیدگی مفاهیم این حوزه همچون ایرانیت، ایران گرایی، هویت ایرانی، هویت ملی، ملیت، ملی گرایی، وطن پرستی و ... باعث گردیده تا به امروز پاسخ مورد اتفاقی در باب منشا تاریخی شکل گیری مفهوم ایران و ویژگی ها و مصادیق بیرونی آن در هر دوره مطرح نشده باشد و این مقوله همچنان مورد مناقشه باقی بماند. لذا به منظور نزدیک شدن به پاسخی مناسب در این حوزه، رهیافت تاریخی، یکی از روش های پیشرو است. از این رو در این کتاب ضمن پرداختن به مفهوم ایران در آثار اندیشه ورزان عصر ناصری و بررسی زمینه ها و عوامل مؤثر بر شکل گیری ایران گرایی نوین و مصادیق آن، گامی کوچک در جهت پر کردن خلاهای موجود در این حوزه و روشن شدن زوایای تاریک آن برداشته شده است.

دوران نیم قرن حکومت ناصرالدین شاه قاجار (1313-1264ق/1896-1848م) یکی از مقاطع مهم تاریخ به شمار می رود که در آن توجه به مفهوم ایران و ایران گرایی در آرا و آثار نخبگان جامعه انعکاس یافته است. بررسی و کنکاش در این آثار و آرا نشان می دهد که این گرایشات فکری تحت تاثیر دو دسته از عوامل اصلی تکوین یافته اند. اول عوامل درونی که در بردارنده ی تصور، تلقی و برداشتی بود که این نخبگان از سرزمین ایران و هویت فرهنگی - تاریخی مستمر آن داشتند. بدین معنا که ایران در قرن 19 م با برخورداری از میراث تاریخی دیرپا و آگاهی فرهنگی نسبت به هویت خود،به عصر ملت - سازی پای گذاشته بود. دوم عوامل بیرونی بود که ایران از آغازین سال های حاکمیت قاجاریه در قرن نوزدهم میلادی / سیزدهم قمری با آن مواجه گردید.

وقوع انقلاب صنعتی و پیروزی ایدئولوِژی سرمایه داری لیبرالیسم در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی و تشدید رقابت های استعماری بین کشورهایی چون انگلیس، فرانسه و روسیه از جمله تحولات اقتصادی و سیاسی بود که در آستانه شکل گیری حاکمیت قاجارها رخ داده بود و سبب شد ایران از اوایل عهد قاجار درگیر مناسبات نظام بین الملل گردد. از حیث اوضاع داخلی ایران، گزارش های غالب سیاحانی که در آغاز سده نوزدهم میلادی از ایران دیدن کرده اند؛ بیانگر بدبختی های مملکت در زمینه ی کاهش جمعیت، فقر و انحطاط اقنصادی و جدایی آن از جریان اصلی سیاست، تجارت، علم و فرهنگ جهانی بود که خود پیامد قریب به هشتاد سال بی ثباتی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ناشی از سقوط صفویه به شمار می آید.

از طرفی عوامل همچون برقراری روابط دیپلماتیک با کشورهای خارجی و آمد و رشد نمایندگان سیاسی این کشورها، فرایند اعزام دانشجو به غرب و آثار سیاحان و سفرنامه نویسان، از اسباب آشنایی دولتمردان و نخبگان جامعه با مظاهر تجدد و مفاهیم جدید سیاسی و اجتماعی بود. به هر روی رویارویی با قدرت های غربی، تلاش نخبگان جامعه در جهت فهم دلایل ضعف ایران در برابر سایر کشورها و چاره جویی به منظور برون رفت از آن شرایط حقارت بار و ورود اندیشه ها و مفاهیم جدید غربی از یک سو و استمرار هویت تاریخی ایران و آگاهی نخبگان جامعه از مفهوم ایران و عناصر سازنده ی آن را می توان از عوامل اصلی شکل گیری مفهوم نوین ایران و ایران گرایی در قرن نوزدهم میلادی تلقی نمود. تأثیرات ناشی از آشنایی با این مفاهیم خاصه در عصر ناصری باعث گردید مفهوم ایران و تلقی و برداشت از مرزهای تاریخی آن، اساطیر ایرانی، تاریخ ایران و زبان فارسی با مفاهیم جدید ملت و ناسیونالیسم که رهاورد تجدد بود گره بخورد و پایه های ملیت جدید ایرانی بنیان گذاشته شود. هدف از این پژوهش نشان دادن نوع استنباط و تلقی اندیشه ورزان عصر ناصری از مفهم نوین ایران از یک سو و نیز زمینه های مؤثر در شکل گیری مفهوم نوین ایران و ایران گرایی در آثار و آراء ایشان است.

 

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف

منابع مشابه

درآمدی بر حوزه ها و دپارتمان های ایران شناسی در اروپا، آمریکای شمالی و ژاپن

درآمدی بر حوزه ها و دپارتمان های ایران شناسی در اروپا، آمریکای شمالی و ژاپن

نویسندگان

حاصل تلاش های ایران شناسان و دپارتمان های ایران شناسی نقش مؤثری در بازشناسی هویت ایرانی و رونق یافتن

بررسی در جامعه شناسی فرهنگی ایران

بررسی در جامعه شناسی فرهنگی ایران

منوچهر محسنی

این رساله با هدف آغاز یک رهیافت پژوهشی در عرصه ی جامعه شناسی فرهنگ در ایران و در نهایت آزمون نحوه ی