۱۹۵۸
۸۲۵
۱۳۹۹/۴/۳۰
تصوف و سیاست در متون منثور تا پایان قرن چهارم هجری

تصوف و سیاست در متون منثور تا پایان قرن چهارم هجری

پدیدآور: مهدی حیدری ناشر: نشر مولی تاریخ چاپ: ۱۳۹۹مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۲۰۲نسخه شابک: 2-122-339-600-978تعداد صفحات: ۲۳۴ص

خلاصه

نویسنده در این کتاب کوشیده تا در بازه‌ای مشخص از تاریخ یعنی تا پایان قرن چهارم، به قبض و بسط و فراز و فرودهای نسبت عرفان و امر سیاسی بپردازد. او در این کتاب تلاش کرده با بررسی دسته‌های مختلف اهل تصوف اعم از عزلت‌پیشگان، منفعت‌گرایان، تساهل‌گرایان و... تصویر روشنی از نسبت پیچیده‌ی تصوف و سیاست به دست دهد.

معرفی کتاب

تعیین نسبت عرفان و سیاست در درجه ی نخست به تبیین تعریفی درست از آن دو وابسته است. اگر عرفان را منقطع از جامعه و یک پدیده ی کاملا مجرد و آسمانی بدانیم و از آن به خلوت گزینی و درون نگری تعبیر کنیم و از سوی دیگر سیاست را مقوله ی کاملا این جهانی و ماده محور و سیاستمداران را فارغ از درک باطن هستی بدانیم، رابطه ای بین عرفان و سیاست وجود نخواهد داشت، لیکن عرفان وتصوف اسلامی از همان آغاز به تبع دین اسلام، اهداف اجتماعی و سیاسی داشته و به هدف گذاری و ارائه ی طرح کلی درباره ی چارچوب های سیاست اسلامی پرداخته است. عرفان جهت و هدف را مشخص می سازد و طرح کلی راه را می نماید. جدای از این، تأثیرات عمیق روحی، نشاط ذهنی و بصیرت در تشخیص حق و باطل از جمله آثاری است که عرفان در عالم ظاهر به جای می گذارد و از همین نقطه است که تفاوت عارف سیاستمدار با کسی که صرفا فقیه سیاستمدار است، مشخص می شود. کسی که فقط به فقه معتقد است، در عالم سیاست نیز آن را به کار می گیرد، اما انگیزه و اندیشه ی او در امور ظاهری باقی می ماند و در شخصی اندیشی - که مشکل اساسی سیاست جهانی امروز است - متوقف می شود. از دید فلاسفه کسی که از جزئیات فراتر رفته باشد و حقیقت کلی را در انبوه واقعیت های جزیی باز شناسد، در می یابد که تفاوت بین آن کسی که رنجی را بر دیگری تحمیل و آن کس که رنج را تحمل می کند، ظاهری است و ربطی به نفس الامر ندارد. تحمیل گر و تحمیل کننده ی رنج یگانه اند. ارزش های اخلاقی از تجربه ی عرفانی بر می خیزند و تنها در صورتی که در بند نفس جزیی فردی نباشیم و هرکس خود را نه یک من مستقل، بلکه متحد با جان های سایر افراد بداند، آنگاه می توان امید هم زیستی عادلانه داشت. این موضع، نقطه ی پیوند عرفان و سیاست است. بنابراین عرفان در عارف، صفات اخلاقی خاصی ایجاد می کند که این ویژگی ها برای سیاستمدار نیز بسیار کارآمد است. دراینجاست که عرفان با ترویج ارزش خدمت به هم نوع، مروج بینشی اجتماعی و سیاسی می گردد.

از جلوه های اعجاب انگیز رابطه ی عرفان و سیاست در کلام صوفیه، ضرورت تحصیل صفات و اخلاق عرفانی برای اربابان قدرت است. از منظر آن ها سیاستمداری که بدون تهذیب نفس پای در عالم کثرت می گذارد، به سرعت به ورطه ی هلاکت و نابودی گرفتار می آید؛ زیرا قدرت، طبع سرکش انسان را به طغیان وا می دارد. بدین ترتیب کسی که صرفا در عالم کثرت می زید، جز خلق، چیزی را نمی بیند و نهایت همت او مردم است و این سرآغاز سقوط اوست. از نظر عرفا حتی اگر کسی در نیمه ی راه سلوک، به خلق بگرود، به سوی منفعت طلبی در عالم کثر گرایش پیدا خواهد کرد. از این دیدگاه کسی که تمامی مراحل تهذیب نفس در عالم وحدت را طی نکرده است، در عالم کثرت پایش می لغزد. چنین کسی حتی ممکن است به جهادی روی آورد یا انفاق کند اما به سبب همین نقص، اعمالش از برخی عیوب ظاهری و باطنی بر کنار نخواهد بود. بنابراین از نظر متقدمان اهل تصوف، صاحبان قدرت اگر به سلاح تصفیه ی نفس مجهز نگشته باشند، هم خود را به فساد می کشند و هم جامعه را تباه می کنند؛ زیرا قدرت لوازم و مناسباتی دارد که برای پالودگان، حسن و برای آلودگان، عیب است.

نویسنده در این کتاب کوشیده تا در بازه‌ای مشخص از تاریخ یعنی تا پایان قرن چهارم، به قبض و بسط و فراز و فرودهای نسبت عرفان و امر سیاسی بپردازد. او در این کتاب تلاش کرده با بررسی دسته‌های مختلف اهل تصوف اعم از عزلت‌پیشگان، منفعت‌گرایان، تساهل‌گرایان و... تصویر روشنی از نسبت پیچیده‌ی تصوف و سیاست به دست دهد. مطالب در پنج فصل دسته بندی شده است:

1- معیارهای نظری ارتباط عرفان با سیاست در متون صوفیه

2- عزلت پیشگان

3- منفعت گرایان

4- تساهل گرایان

5- تحرک پیشگان

 

 

 

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف