۲۲۷۷
۹۷۸
۱۳۹۹/۴/۱۵
مرقع ناصری

مرقع ناصری

پدیدآور: ناصرالدین شاه مصحح: مجید عبد امین - مهدی فراهانیناشر: انتشارات دکتر محمود افشارتاریخ چاپ: ۱۳۹۸مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۱۱۰۰نسخه

خلاصه

کتاب حاضر دربردارنده ی دو مرقع از قدیمی ترین مشق های خوشنویسی، طراحی ها، اشعار و روز نوشته های ناصرالدین شاه است که در کتابخانه ی سلطنتی و مرکز اسناد کاخ گلستان نگهداری می شود.

معرفی کتاب

تمایل انسان به ثبت و ضبط آنچه دریافت و مشاهده می کند، پیشینه ای بس طولانی دارد، و در گذر زمان رو به تکامل نهاده، و صورت بندی های گونه گونی را یافته است. از نخستین جلوه های شناخته شده ی این تمایل در میان سنگ نگاره ها و حکاکی های باستانی، تا واپسین ابزار نوین ثبت و ضبط، همواره ابعاد ذهنی انسان، مورد واکاوی های متفکرین و اندیشمندان بوده، و طی سالیان متمادی نیز نظریات و آرای متعددی در باب ماهیت و حقایق پنهان تاریخ، بر اساس مشاهدات و مکتوبات، از سوی صاحب نظران ارائه شده است. در این میان، رویکردهای تک سویه به شواهد تاریخی و پژوهش های تک رشته ای، به تنهایی نمی توانند مبین تصویری شفاف از پدیده های تاریخی باشند، و نیازمند هم پوشانی لایه های متعدد از مستندات و مکتوبات، بر اساس تحقیقات چند رشته ای و میان رشته ای هستند تا مسیر پاسخگویی به بسیاری از پرسش های تاریخی را هموار سازند. از این منظر، شناخت و دسته بندی اسناد معتبر نقش بسزایی در مکاشفه های پژوهشی ایفا می کند، و تاریخ را از گزیده نگاری های شخصی برحذر می دارد. چنانکه جنبه ی روایی هنر ایرانی در میان طرح ها و نگاره های نقش بسته بر کتب و رسالات، ظروف، اشیاء، کاشی کاری ها، دیوارها و جز این ها، تا بیش از مواجهه با مناسبات هنر جدید در غرب، نقش تعیین کننده ای در پژوهش های تاریخی ایفا کرده است. برخی از این نگاره ها، همان تاریخ مکتوبی هستند که گویای احوال مردم این سرزمین کهن شده است. در میان مطالعات فرهنگی و تاریخی ایران، همان گونه که شعر به تنهایی خیال انتزاعی شاعر نیست و شاعر از حقیقتی پنهان اما با زبانی استعاره سخن می گوید، بسیاری از آثار هنری ایران در طی سده های پیشین، تنها به عنوان هنرهای زیبا و موزه ای مورد تحلیل و بررسی قرار نگرفته اند، بلکه گاه به مثابه روایتگرهایی تاریخی، زبان مصور تاریخ بوده اند. کتاب حاضر نمونه ای از آن موارد است. بدین سبب که ناصرالدین شاه آنچه را که می دید نقش می کرد، بسان طراحی واقع گرا؛ اما انتخاب فرم ها و ترکیب بندی آثارش مانند هنرمندان واقع گرای غربی نبود. در چهره نگاری ها به شبیه سازی می اندیشید، چه آنجا که از مدلی زنده در مقابل خویش بهره می برد، و چه آنجا که از روی کارت پستال ها و روزنامه های فرنگی نمونه سازی می کرد. دقت در ترسیم و تکرار یک فیگور در کنار هم، نشان از آن دارد که گاه الگویی مشخص در مشق طراحی داشت، اما اگر به استقبال تخیل خویش می رفت، در کنار آن اثر می نوشت: «خیالی». بنابراین آنچه که شاه در مقام یک طراح به دنیای پیرامون خویش می اندیشید به مانند یک طراح با بیانی ساده و دور از جزئیات، ماهیت اصلی یک فیگور یا دورنما را به تصویر می کشید، اما آنجا که در نقش یک راوی، رخدادها را بیان می کرد، کمابیش کوچک ترین جزییات را مصور می نمود. در واقع ناصرالدین شاه طراح، همان راوی قدرتمند تاریخی بود که گاه با در هم آمیختن خیال و واقعیت، آنچه را که اراده ی خویش بود منقوش می کرد و گاه در کنار آن نیز یادداشتی را می نوشت که نشان از موقعیتی حقیقی داشت که پیش از خلق اثر رخ داده بود؛ به بیانی دیگر می توان گفت، تخیل هنری شاه در بسیاری از آثار، نمودی بیرونی و واقعی داشت.

کتاب پیش رو دربردارنده ی دو مرقع از قدیمی ترین مشق های خوشنویسی، طراحی ها، اشعار و روز نوشته های ناصرالدین شاه است که در کتابخانه ی سلطنتی و مرکز اسناد کاخ گلستان نگهداری می شود. این دو مرقع را ناصرالدین شاه خود طی سالیان متمادی فراهم آورده است. آثار گردآمده در آن ها، شامل پرتره هایی از مهدعلیا، شاهزادگان و همسران شاه، رجال درباری، فرنگیان و صاحب منصبان نظامی و همچنین مناظر و دورنماهایی از عمارت های سلطنتی و خانه های روستایی، مشق های نظامی، صحنه های شکار و برخی مراسم درباری است که ناصرالدین شاه از دوران ولیعهدی به بعد طراحی کرده است. در میان گزارش های ناصرالدین شاه همچنین اطلاعات تاریخی ذی قیمتی درباره ی برخی رجال، درباریان، اهل حرم، بناها، مناطق و رویدادها در سال های اولیه ی سلطنت وی یافت می شود.

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف

منابع مشابه

سرگذشت نام ایران

سرگذشت نام ایران

محمدمهدی احدیان

این کتاب پژوهشی است درباره ی نام «ایران». واژه ی ایران را از دیدگاه زبان شناسی تاریخی بررسی می کند،

دیگر آثار نویسنده

روزنامه ی خاطرات ناصرالدین شاه قاجار (از رجب 1284 تا صفر 1287ق)؛ به انضمام سفرنامه های قم، لار، کجور و گیلان

روزنامه ی خاطرات ناصرالدین شاه قاجار (از رجب 1284 تا صفر 1287ق)؛ به انضمام سفرنامه های قم، لار، کجور و گیلان

ناصرالدین شاه قاجار

کتاب حاضر که برای نخستین بار انتشار می یابد مجلدی دیگر است از خاطرات روزانه ی مهم ترین پادشاه قاجار،