۲۹۶۸
۱۰۹۸
۱۳۹۸/۱۲/۲۳
نقش بانوان محدث شیعه در خدمت به حدیث تا پایان قرن پنجم هجری

نقش بانوان محدث شیعه در خدمت به حدیث تا پایان قرن پنجم هجری

پدیدآور: سیده طیبه موسوی اصل ناشر: پژوهشکده باقرالعلوم(ع)تاریخ چاپ: ۱۳۹۸مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۱۰۰۰نسخهشابک: 7-06-6597-622-978تعداد صفحات: ۴۱۶ص

خلاصه

هدف اصلی این پژوهش؛ بررسی عواملی است که تا عصر تألیف کتب اربعه ی شیعه یعنی تا پایان قرن پنجم هجری، کارکردهای حدیثی زنان شیعه را تحت تأثیر قرار داد. به عبارت دیگر این اثر عهده دار بررسی نقش زنان محدث شیعه در خدمت به حدیث و همچنین تأثیر عوامل متعدد در کم و کیف فعالیت های حدیثی زنان شیعه تا پایان عصر تألیف کتب اربعه یعنی قرن پنجم هجری است.

معرفی کتاب

حدیث به عنوام مهم ترین منبع صدور احکام الهی و معارف اسلامی پس از قرآن کریم، از همان روزهای آغازین بعثت، مورد توجه قرار گرفت. با نزول آیه ی 44 سوره نحل، رسول خدا صل الله علیه و آله، مکلف به تبیین معانی و مفاهیم قرآن شد و با توجه به تأکید آن بزرگوار مبنی بر ثبت و ضبط آموزه های خویش، بسیاری از صحابه ی آن حضرت در صدد حفظ و گردآوری حدیث برآمدند. وجود شمار بسیاری از صحابیان راوی حدیث در عصر پیامبر صل الله علیه و آله، حاکی از تأیید و امضای ایشان در ثبت و ضبط حدیث است. اما در آستانه ی رحلت رسول گرامی اسلام صل الله علیه و آله و پس از آن، جریان نقل و گزارش حدیث از مسیر طبیعی خویش خارج شد. در بین اهل سنت با توجه به فرمان منع نگارش، تدوین حدیث متوقف شد و تا یک قرن به صورت نقل شفاهی به حیات خویش ادامه داد؛ اما در بین شیعیان با توجه به سفارش پیامبر صل الله علیه و آله در پاسداشت مقام علمی و معنوی اهل بیت علیهم السلام در حدیث ثقلین، سخنان آن بزرگوار نیز مانند حدیث پیامبر صل الله علیه و آله مورد عنایت شیعیان قرار گرفت و با در نظر گرفتن حضور ائمه ی اطهار صل الله علیه و آله در حدود دو قرن و نیم پس از وفات پیامبر صل الله علیه و آله، شیعیان اهتمام چشمگیری به ثبت و ضبط احادیث پیشوایان دینی داشتند و بر اثر تلاش های آن بزرگواران و شاگردان آن ها، حدیث اهل بیت علیهم السلام از همان ابتدای صدورش، حفظ شد که نتیجه ی آن، هزاران اصول و نسخه های حدیثی بود که به رشته ی تحریر درآمد. مطالعه ی تاریخ تدوین حدیث شیعه نشان می دهد که بخشی از این تکاپوها، بر عهده ی زنان قرار داشت؛ با این حال، سهم آن ها در مقایسه با تلاش های علمی مردان محدث شیعه بسیار ناچیز به نظر می رسد. این امر گویای سیطره ی عواملی است که کارکردهای حدیثی بانوان شیعه را تحت تأثیر قرار داد.

درباره ی زندگی زنان دانشمند و محدث، از گذشته تا کنون، تألیفات متعددی به رشته ی تحریر درآمده است. اما کتاب هایی که به ویژه درباره ی زنان محدث شیعه نگاشته شده اند، از همه معروف تر دو کتاب به نام های «محدثات شیعه» و «زنان دانشمند و راوی» است که به زندگی نامه ی زنان محدث و دانشمند شیعه تا دوران متأخران پرداخته اند. نویسنده ی این اثر ضمن بهره مندی وافر از این آثار، به زوایای جدیدی از زندگی شخصی و علمی و همچنین وضعیت رجالی و حدیثی راویان زن شیعه دست یافته که در این دو کتاب دیده نشده است. علاوه بر آن، زنانی معرفی شده اند که در هیچ یک از کتب رجال، تراجم و شرح حال نویسی، نامی از آن ها به میان نیامده و تنها از طریق سلسله اسناد روایات و گزارش های تاریخی یا ضمن شرح حال راویان مرد به راوی بودن آن ها پی می بریم.

علاوه بر نکاتی که گفته شد، هدف اصلی این پژوهش، معرفی زنان محدث شیعه نبوده؛ بلکه بررسی عواملی است که تا عصر تألیف کتب اربعه ی شیعه یعنی تا پایان قرن پنجم هجری، کارکردهای حدیثی زنان شیعه را تحت تأثیر قرار داد. رشد و بالندگی زنان پس از بعثت پیامبر صل الله علیه و آله واقعیتی انکارناپذیر است. ورود زنان به عرصه ی فعالیت های اجتماعی به ویژه نقل و نشر حدیث، شاهدی بر این گفتار است. تأکید آیات و روایات بر وجوب فراگیری دانش، حضور گسترده و سازنده ی مسلمانان را در عرصه ی علمی و دانش اندوزی به ارمغان آورد. در این میان زنان نیز همگام با مردان، در ثبت و ضبط حدیث سهم بسزایی داشتند. مروری بر سلسله اسناد کتب روایی شیعه، بیانگر حضور کم رنگ زنان شیعه در این مهم است. در نتیجه گیری از مباحث مطرح شده در این اثر، روشن می شود که علی رغم دیدگاه مثبت اسلام به حضور زن در اجتماع به ویژه در عرصه ی علمی و فرهنگی مانند نقل و گزارش حدیث، حضور زنان محدث شیعه نسبت به مردان، بسیار اندک است و این امر به دلیل بسترهای نامناسب علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بوده که موجبات مهارشدن تلاش های علمی بانوان شیعه را به بار آورد.

کتاب حاضر در سه فصل تنظیم یافته است:

فصل اول: سیری در تاریخ تدوین حدیث شیعه (تا پایان قرن پنجم هجری)

فصل دوم: معرفی بانوان محدث شیعه (تا پایان قرن 5 هجری)

فصل سوم: بررسی علل و عوامل مؤثر بر کارکردهای حدیثی بانوان شیعه

 

 

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف