معرفی کتاب

این پژوهش دولت‌نگاری یکی از مؤثرترین دولت‌های قرون وسطی در تاریخ جهان است. دولت حفصیان (1229 ـ 1574) مصادف با فروپاشی اندلس و کشف آمریکا و پیدایش دولت ایلخانی و سقوط بغداد و انتقال خلافت سنتی مسلمانان به تونس پایتخت نوبنیاد آنها که محور ارتباطات گسترده بین المللی است، وارد تاریخ جهان شد.

در بین دولت‌های اسلانمی دولت حفصیان از جهت قلمرو و طول زمان حکومت و دست‌آوردهای تمدنی و آثار سیاسی اجتماعی شاخص است. حفصیان خاندانی از بقایای قدرت دولت و خلافت و امپراطوری موحدین بودند که بر بخش افریقیه این امپراطوری چهارصد سال حکومت کردند. ویژگی عمده آنها تشکیلات دولت است. از این حکومت با عنوان دولت، خلافت و سلطنت یاد شده است.

جنگ‌های جهانی کلاسیک صلیبی در صلح هشتم صلیبی با آنها پایان گرفت و دوره مستقل تمدن اسلامی تأسیس گردید که نماد آن مکتب تعلیم و تربیت حفصیان، تثبیت شهر اسلامی و تألیف نخستین کتاب در حقوق شهرسازی، مکتب مستقل طب تونسی، آخرین مرحله تکامل علم ریاضیات و حساب در تمدن اسلامی، تدوین جغرافیای مقدس، توسعه علوم پایه، بقای فقه و حقوق اسلامی و زبان عربی و گسترش تصوف و علوم نقلی است و جامع زیتونه پرچمدار آموزش و بل انتقال علوم به اروپا و تأسیس علم جامعه شناسی و علم عمران به وسیله ابن خلدون و توسعه تشکیلات است.

وجه اهمیت دولت حفصیان در تاریخ سیاسی اجتماعی آن است در عهد این دولت در بدو تأسیس با قتل عام علمای تشیع ابن ابار و ابن منظور و ابن عصفور صورت گرفت و بسیاری از علمای متمایل به تشیع که به امید استمرار دولت موحدین با گرایش شیعی و یا حداقل با تسامح به تونس و شهرهای افریقیه پناه آورده بودند مانند ابن سبعین اندلسی که برای وحدت تشیع و تسنن در سایه تأسیس دولت حفصیان تلاش می‌کد و اعلامیه مکه را بر همین اساس صادر کرد با دخالت دولت ممالیک که عملیات حفصیان را زیر نظر داشت، آنجا را ترک کردند و در نقاط دیگر مستقر شدند.

پژوهش بر اساس بیش از هفتصد جلد از مصادر و منابع اصلی تاریخ غرب اسلامی و افریقیه به روش مطالعه و تحلیل کتابخانه‌ای موجود در کتابخانه شخصی مؤلف در سال 1383 انجام شده است و بسیاری از عناصر آن بوسیله افرادی مورد انتحال قرار گرفته است و لذا چند بخش آن به شکل مستقل و عنوان ویژه به صورت کتاب و مقاله منتشر شده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیشگفتار

بخش اول: مقدمه؛ کتابشناسی دولت حفصیان، منابع تاریخ‌نگاری حفصیان

بخش دوم: تاریخ سیاسی اجتماعی حفصیان

بخش سوم: روابط خارجی و ارتباطات بین المللی حفصیان

بخش چهارم: نظام اداری و تشکیلات کلاسیک اسلامی دولت حفصیان

بخش پنجم: نظام و تشکیلات کشوری و انتنظامی حسبه

بخش ششم: حبس (وقف) تشکیلات کشوری ـ مردمی

بخش هفتم: دیوان جند و سپاه

بخش هشتم: دیوان شرطه ادارات انتظامی عصر حفصیان

بخش نهم: مکتب تعلیم و تربیت حفصیان

بخش دهم: علوم و معارف و صنایع در دوره دولت حفصیان

بخش یازدهم: ادبیات در دوره حفصیان

بخش دوازدهم: هنر، معماری و شهرسازی دوره حفصیان

بخش سیزدهم: اوضاع اقتصادی اجتماعی عصر دولت حفصیان

کتابنامه