معرفی کتاب

کتاب حاضر پژوهشی است بنیادی که تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، دینی، جغرافیایی، هنری، تمدنی و انسان شناسی مصر در قرون وسطای دوره ی اسلامی یعنی از فتح مصر تا تأسیس جمهوری مصر را بررسی می کند. حوادث مصر حوادثی با رویکرد متصل به تاریخ جهان است. مانند حادثه کانال سوئز که فقط مربوط به مصر نبود بلکه دارای نتایجی پیشرو و دارای ابعاد جهانی بود. نسبت تاریخ مصر به تاریخ جهان مانند نسبت بال به پرنده است و یا به عقیده مورخان بزرگ مصری، جهانی کوچک در برابر جهانی بزرگ. ایشان به اهمیت بار هستی شناسی تاریخ مصر در رابطه با تاریخ جهان و تغییرات دور و دراز تمدنی آن توجه کرده اند. حتی رجال سیاسی نیز برای صلح جهانی به اهمیت مصر اشاره کرده اند و اذعان داشته اند که ورود به جنگ هم در خاورمیانه بدون مصر ممکن نیست. پژوهش حاضر تاریخ مصر در دوره ی اسلامی است که از مصر باستان وارد مصر اسلامی می شود و استقرار اسلام را در آنجا که از معجزات اسلام و قرآن است بیان می کند. چون بخش اعظم و اصلی تاریخ قرآن مربوط به مصر است و بخش مغفول تشیع هم مربوط به مصر است که در کتاب در فصل مستقلی آمده است. ظهور و سقوط ده ها دولت و قدرت بزرگ و کوچک اسلامی در مصر این کشور را آزمایشگاه تاریخ اجتماعی و تاریخ محلی و جغرافیای تاریخی و به ویژه تغییرات هم زمان اقتصادی و اجتماعی ساخته است. تحقیق پیش رو تاریخ محلی و سیاسی و اجتماعی و تمدنی و اقتصادی مصر است که برخی از ادوار تمدن و فرهنگ اسلامی و اقتصادی مصر را مانند دوره ی فاطمیان که نسبت کالبدی با تاریخ تمدن بشر و اسلام دارند، بیان می کند. تمدن و فرهنگ فاطمیان پایه ی فرهنگ و تمدن ادوار بعدی مصر است. جامعة الازهر که به نام فاطمة الزهراء علیها سلام در پایان قرن دوم هجری در قاهره ساخته شد، نماد علم و فلسفه و مرکز پژوهش و آموزش و یادگار علم و آموزش و پژوهش در عصر فاطمیان است که با وجود حوادث بسیار همچنان میراث ایشان و نشانه ی برائت شان در تمدن و فرهنگ و نماد تعصب و خشونت مخالفان است. پژوهش حاضر ضمن بیان تاریخ اجتماعی و سیاسی مصر، فرهنگ و تمدن ادوار مختلف اسلامی را در این سرزمین بیان می کند و نیز اشاره ای به مصر معاصر و ورود آن به جمهوری دارد. امروزه کرسی مصر شناسی در مرکز بررسی های شرق شناسی قرار دارد.

مطالب کتاب در 18 بخش آمده است:

بخش اول: وصف محلی مصر در تاریخ های محلی مصر و شام از قرن نخست تا دوره عثمانی

بخش دوم: وصف جغرافیایی مصر در منابع جغرافیایی اسلامی

بخش سوم: شهرهای اسلامی در مصر

بخش چهارم: فتح مصر و فرهنگ توسعه اسلام در مصر

بخش پنجم: تحلیل حوادث مصر و شام و جزیره پس از فتح در تاریخنگاری حضرت علی (ع)

بخش ششم: عصر والیان راشدین در مصر

بخش هفتم: توقف و خروج انسان از تاریخ، علی (ع) در میان گرگ ها و کرم های انسان نما

بخش هشتم: قدرت فتوحات در اختیار دولت اموی - استفاده از سپاه شام برای نابودی قدرت در حجاز - جزیره و مصر

بخش نهم: مصر در عصر والیان اموی

بخش دهم: معسگر مصر در عصر خلفای عباسی

بخش یازدهم: تأسیس خلافت و امپراطوری فاطمیان: دوره جدید تاریخ اسلام در مصر و شام: کارکرد ایدئولوژی در تاریخ

بخش دوازدهم: فاطمیان در مغرب و آفریقا

بخش سیزدهم: فتح نهایی مصر - فاطمیان در مصر: تاریخ سیاسی اجتماعی فاطمیان مصر: دوره نخست دولت فاطمی در مصر عصر شکوه

بخش چهاردهم: تأسیس اصالت و پویش و تعالی و تکامل و توسعه معارف و فرهنگ و تمدن اسلامی در عصر فاطمیان مصر - 210 سال تعالی و شکوه تمدن اسلامی

بخش پانزدهم: تاریخ حج در مصر

بخش شانزدهم: دولت زنگیان و ایوبیان در مصر

بخش هفدهم: تاریخ سیاسی دولت ممالیک مصر

بخش هجدهم: فرهنگ و تمدن اسلامی در مصر عصر ممالیک