مساجد مهم جهان اسلام (بررسی تحلیلی و روایی مسجد الاقصی، مسجد قبا، مسجد کوفه و مسجد براثا در منابع فریقین)
خلاصه
در این اثر که بخش نخست از مجموعه ی مساجد خاص به شمار می رود، سعی شده است تا با تکیه بر منابع تاریخی و حدیثی، به بررسی جایگاه و اهمیت الهی و معنوی، پیشینه و سیر تطور احداث، توسعه و پیشینه ی تاریخی و نقش آفرینی این دسته از مساجد در تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در بستر تاریخی پرداخته شود.معرفی کتاب
مساجد و معابد، نه تنها خانه ی خدا در زمین، بلکه میراث دار تاریخ و سیره ی انبیا علیهم السلام و اوصیای الهی در هدایت و دعوت به حیات طیبه ی مادی ومعنوی امت ها بوده اند. مساجد در کنار منابعی چون قرآن کریم و سنت نبوی صلی الله علیه و آله خواهد توانست علاوه بر پی ریزی امت واحد اسلامی، زمینه ساز هم اندیشی اجتماعی و تمدنی ادیان الهی شود. آنچه نقش معابد و مساجد را در این سال ها، که افراط گرایی دینی و مذهبی، تصویری بدوی و نابخردانه از آموزه هی دینی ترسیم کرده است، متمایز می سازد، تأکید بر هویت مشترک الهی و معنوی در بسترهای اجتماعی با تأکید بر نمادها و اماکن مشترک است؛ چرا که منشأ بسیاری از مناقشات دینی و مذهبی، گسست تمدنی و اجتماعی ادیان الهی و فرقه های اسلامی و البته سوجویی فرصت طلبان بوده است. اهمیت مساجد در دین اسلام به اندازه ای است که اولین پایه های حکومت اسلامی، از سوی رسول خدا صلی الله علیه و آله در مسجد النبی صلی الله علیه و آله بنیان نهاده شد و آخرین حکومت جهانی نیز در مسجد مستقر خواهد شد. به اعتقاد برخی از اندیشمندان، کارکرد اماکن مذهبی، از زمانی که نخستین مسجد در مدینه و به دست رسول خدا صلی الله علیه و آله ساخته شد، منحصر بر امور عبادی نبوده و ناظر به نظام اجتماعی مطلوب از منظر اسلام نیز بوده است؛ به طوری که مسجد به عنوان نخستین و اصیل ترین مکان مذهبی مسلمانان، علاوه بر به نمایش گذاشتن جامعه ی آرمانی و مطلوب اسلامی در ابعادی کوچک تر، به کارگاهی برای تمرین ضوابط و بایسته های اجتماعی و سیاسی تبدیل شد. از این رو اماکن مذهبی پیوند دهنده ی معارف و آموزه های اسلامی با اندیشه ها، رفتارها و باورهای عمومی، و ساری در جوامع بوده و ایجاد اماکن مذهبی نوظهور یا وضع قوانین و ضوابط خود ساخته برای اماکن مذهبی، دو لبه ی یک قیچی برای جداسازی حیات سیاسی و اجتماعی از حیات دینی و مذهبی جامعه ی اسلامی دانسته خواهد شد. مساجد در مقاطع مختلف تاریخ اسلام، به دلیل ظهور و بروز انحطاط فرهنگی و اجتماعی و ورود اندیشه های فرامنطقه ای و فرادینی، جایگاه نهادهای هدایت کننده، خیزش های فکری، علمی و سیاسی را در جامعه داشته اند و با مدیریت تحول، زمینه ساز سعادت و پیشرفت مادی و معنوی جامعه ی اسلامی را فراهم کرده اند. مساجد علاوه بر تعمیق و گسترش باورهای مذهبی و مقابله با هجمه های فکری و اجتماعی، محل برگزاری مناظره های عالمان با بدعت گذاران دینی، خرافه زدایی از مناسک دینی، نقد اندیشه های بیگانه، پاسخگویی به سؤالات و شبهه های دینی و مذهبی، مبارزه با استبداد، پناه مصلحان اجتماعی و دینی، جمع آوری و اعزام نیرو برای دفاع از مرزهای اسلامی و حتی محلی امن برای نگهداری و نمایش مظاهر هنر و تمدن اسلام و شیعی بوده است.
مساجد به دلیل پیش شرط ها و ضوابط الزامی، ارشادی و عرفی خود، ملاکی در مشروعیت و مقبولیت سنجی نظام های سیاسی و اجتماعی تاریخ اسلام دانسته می شوند؛ چرا که می توان با تسامح، فرایند غفلت نظام های سیاسی و اجتماعی از معارف و آموزه های دینی را، متقارن با بی اعتمادی و تضعیف جایگاه ایشان در نزد مسجد و مسجدیان، دید. این جدایی، حکایتگر فاصه گرفتن حاکمیت سیاسی و اجتماعی از دین بود و شروع زعامت سلاطین و حاکمان ظالم و مستبد را نوید می داد. البته از این نکته نیز نباید غفلت کرد که مهم ترین آسیب و چالش مساجد در جوامع اسلامی، فاصله گرفتن از نیازها و شرایط اجتماعی - سیاسی، و بهره برداری های ابزاری از این اماکن مقدس است. صرف نظر از غفلتی که در مورد جایگاه مساجد و معابد الهی در پیوند دادن حیات مادی و معنوی شده است، مساجد خاص، مورد بی مهری مضاعفی قرار گرفته اند. این در حالی است که مساجدی چون مسجدالاقصی، مسجد کوفه و مسجد قبا می توانند نقش مؤثری در احیای آموزه ها و تمدن اسلام، بر پایه ی امت واحد اسلامی، داشته باشند. در این اثر، که بخش نخست از مجموعه ی مساجد خاص به شمار می رود، سعی شده است با تکیه بر منابع تاریخی و حدیثی، به بررسی جایگاه و اهمیت الهی و معنوی، پیشینه و سیر تطور احداث، توسعه و پیشینه ی تاریخی و نقش آفرینی این دسته از مساجد در تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در بستر تاریخی طی چهار فصل پرداخته شود:
فصل اول: مسجد الاقصی
فصل دوم: مسجد قبا
فصل سوم: مسجد کوفه
فصل جهارم: مسجد براثا
پربازدید ها بیشتر ...
دانشنامه ی هزاره (جلد اول)
زیر نظر شورای علمیدانشنامه یا دایرة المعارف، به کتابی گفته می شود که به ترتیب الفبایی یا موضوعی، درباره ی رشته یا رشته
نظری یافت نشد.