معرفی کتاب

کتاب پیش رو نسخه ی خلاصه شده ی کتاب «سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران» است که با توجه به علاقه ی جدی محققان برای خواندن آن از یک سو و مشکل حجم زیاد کتاب از سوی دیگر، به طور خلاصه ارائه گردیده است. کتاب پیش رو با چنین هدفی فراهم آمده و بدون هرگونه تغییر، فقط از شیوه ی تلخیص در آن استفاده شده است. کتاب «سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران»، نگاهی جامعه شناختی به آموزش عالی دارد و دانشگاه را به مثابه یک «نهاد اجتماعی» مورد مطالعه ی علمی و محل تأمل قرار داده است و تحولات آن را به روش زمینه کاوی تاریخی با تأکید بر تجربه ی معاصر ایرانی بررسی کرده است. فرض اصلی این کتاب، آن است که دانشگاه به صورت اجتماعی ساخته می شود و حسب شرایط محیط نهادی کار می کند. اما وضعیت نهادی در جامعه ی ایران نامساعد بود و علم آموزی و علم ورزی را دشوار می ساخت. تاریخ ما تا امروز، ستارگان درخشان علمی زیادی را شاهد بوده است اما برای تأسیس اجتماعی نهاد علمی بر روی زمین، با انواع مشکلات مواجه بوده ایم. دانشگاه، نهادی اجتماعی است و از طریق تعالم با نهادهای دیگر در یک هم بافت اجتماعی و به صورت تاریخی ساخته می شود؛ در کتاب پیش رو، این موضوع به شیوه ی زمینه کاوی تاریخی با تأکید بر دوره ی معاصر و ضمن استفاده از اسناد و شواهد ملی بررسی شده است. چکیده ی کتاب این است که نهاد علم در تاریخ معاصر ما هشت دوره را سپری کرده است که عبارتند از:

1- دوره ی تأخیر تاریخی؛ به مدت طولانی در دوره ی انحطاط

2- دوره ی تمهید در عصر قاجار

3- دوره ی تکوین در زمانه ی مشروطه

4- دوره ی تأسیس در جنبش نوسازی (مقارن حکومت پهلوی اول؛ بیشتر اداری و کمتر اجتماعی)

5- دوره ی تکثیر در زمانه ی مدرنیزاسیون دولتی (مقارن حکومت پهلوی دوم)

6- دوره ی توسعه ی دیرهنگام و نافرجام در آستانه ی انقلاب 1357

7- دوره ی تعطیل در انقلاب فرهنگی و پیامدهای آن

8- دوره ی سربرآوردن ققنوس وار و طرح ناتمام توسعه ی علمی در شرایط پساانقلاب اسلامی

فهرست فصل های کتاب:

فصل اول: نگاهی مجمل به تحولات تاریخی نهاد علم

فصل دوم: دوره ی معاصر ایراین و تکاپوهای علم آموزی

فصل سوم: تشکیل اداری دانشگاه تحت فشار جنبش نوسازی

فصل چهارم: دانشگاه و مدرنیزاسیون دولتی

فصل پنجم: دانشگاه در دوره ی انقلاب