معرفی کتاب

در فاصله ی برافتادن صفویان و برآمدن قاجارها، حدود هفتاد سالی طول کشید و در این فاصله نخست افشاریه (1218- 1148 ه. ق) و سپس زندیه، چند هنرمند چهره مند، با درخشش بسیار جلوه کردند که یکی از آن ها میرزا محمد هادی بود. میرزا محمد هادی در کنار محمد صادق و محمد باقر از شاگردان علی اشرف محسوب می شد. ارزش آثار و راهجویی های هنری این سه تن را می توان در قلمروی هنری افشاریه و زندیه بازشناخت. این هنرمندان در حوزه ی نقاشی لاکی زبده بودند و تعلق خاطر آن ها به این نوع نقاشی، امروزه در آثاری متبلور است که به گونه ی قلمدان ها، قاب آینه ها، جلد ها و حتی تذهیب قطعات خطاطی در مرقعات بازمانده است. قالب و اسلوب کار میرزا محمدهادی، بیشتر از همه، در گل و مرغ سازی و تذهیب قطعات خطاطی نمایانده شده است. بهره گیری از نقوش تزئینی و کاربرد رنگ لاجوردی در متن آثار تذهیبی از خصوصیات سبک اوست. در گل و مرغ سازی، از هر جهت، بر ذهن و ضمیر هنری این دوره، به ویژه دوره ی قاجار، سایه افکند و قدرت دید و استحکام شیوه در آن ها کاملا پیداست. مهارت و استادی او در گل و مرغ سازی، به دلیل عمر طولانی، خیره کننده بود و تا مدت ها بر آموزش این هنر، اثری قاطع داشت و در حقیقت آثار او بود که جنبه های ناب هنر نقاشی لاکی را برای هنرمندان دوره ی قاجار مکشوف نمود. کمبود منابع و اطلاعات در باب زندگی میرزا محمد هادی، در محور پژوهش سکته می اندازد و بحث را از مدار مطلوب دور می کند. به ویژه آن چه تاکنون درباره اش اظهار شده، با قرار دادهای ذهنی(نه تاریخی و مستند) بوده و شخصیت و سامان زندگی او را بیشتر در ابهام قرار داده است. نگارنده با بهره گیری از اطلاعات جسته و گریخته ی چند منبع، و به ویژه رقم های او، تلاش کرد تا واقعیت های زندگی او را از تشتت و پراکندگی برهاند و به یکپارچگی و وحدت نزدیک سازد؛ البته با این فرضیه که وی برخلاف تصور بعضی از هنرپژوهان، یک تن بیشتر نبوده و عمر طولانی یافته و تا دهه های نخستین دوره ی قاجار در قید حیات بوده است. موقع و مقام زندگی او از شاگردی در دوره ی افشاریه شروع شده و به مهارت و پختگی در دوره ی زندیه رسیده و در دوره ی قاجاریه در نخبگی و زبدگی، مفهومی ملموس و زنده پیدا کرده است.