معرفی کتاب

شبه قاره هند بیش از آن که زبان، فرهنگ و هنرش را به ایران صادر کند، پذیرا و مصرف کننده ی زبان، فرهنگ و هنر ایرانی بوده است. زبان فارسی و ترکی با حمله ی لشگریان سلطان محمود غزنوی وارد هندوستان شد و هندوان، اسلام و هنرهای اسلامی را بیش از اعراب، از طریق ایرانیان شناختند.

مهاجرت هنرمندان به شبه قاره تقریبا یک طرفه بود و بسیاری از دولتمردان ایرانی در دربار پادشاهان هند به مناصب رفیع و حساس دست یافتند در حالی که هیچ دولتمرد هندی در ایران به مناصب مناسب گمارده نشد. این پذیرایی و مهمان نوازی هندیان، سبب مهاجرت سیل آسای سخنوران و هنرمندان ایرانی به مناطق گوناگون به ویژه دکن و بخش های مرکزی هندوستان شد؛ مهاجرتی که در عصر صفوی به اوج خود رسید. 

در باب شاعران سبک هندی، پژوهش هایی صورت پذیرفته است اما هنرمندان ایرانی مهاجر به هندوستان چنان که باید و شاید شناخته شده نیستند و پژوهش های کلان و جامع در این باب انجام نشده است. این مهم افزون بر شناخت و مطالعه ی منابع و اسناد تاریخی ایران، نیازمند بررسی منابع شبه قاره نیز هست. کاستی پژوهش های بنیادی هند و ایرانی به دلیل کمبود متخصصان هندشناس ایرانی بوده است؛ چرا که استادان متخصص در هنرهای اسلامی هند و ایران نادر و انگشت شمارند. ایران و زبان فارسی با هیچ یک از همسایگان چنین داد و ستدی نداشته است. حدود هفت سده زبان فارسی در شبه قاره مخاطب داشته و در شهرها و استان های بزرگ به عنوان زبان دیوانی رواج کامل داشته است. پادشاهان و حاکمانش شعر فارسی می سرودند و بسیاری از سخنورانش بی آن که بیتی به زبان مادری خویش بگویند - که هندی یا اردو بوده- در تمام عمر خویش به فارسی سخن سرایی کرده اند.

خلیل الله حسینی در اواسط سده ی دهم دیده به جهان گشود و با شور وافری که به سبک میرعلی هروی داشت، از بهترین پیروان وی شد. شاه عباس در زمان ولیعهدی اش در خراسان از خلیل الله سرمشق گرفته بود و هنگام بازگشت وی به ایران، در استقبال از این هنرمند رباعی ای سروده و وی را «خورشید بت شکن» خوانده بود. عجیب است که چرا پادشاه به او اجازه سفر داد و در عوض علی رضای عباسی را به کتابداری و مناصب مناسب رساند و از هنر خلیل الله در اصفهان بهره مند نشد.

می خلیل الله از نستعلیق نویسان ارجمند ایران است که به شبه قاره مهاجرت کرد و در بیجاپور مورد نوازش و حمایت ابراهیم عادل شاه دوم قرار گرفت و عادل شاه در سال 1027 هجری وی را به «پادشاه قلم» مخاطب ساخت و دو بار به عنوان ایلچی خویش به ایران فرستاد. خلیل الله عاقبت در حدود سال 1035 هجری در دکن درگذشت.این پژوهش نخستین کتاب مستقل درباره ی میر خلیل الله است:

گذری بر زندگی خلیل الله

خوشنویسی و هنر خلیل الله

شاعری خلیل الله

آثار برجای مانده

رقم های خلیل الله