معرفی کتاب

اوضاع و احوال ایران در قرون نخستین هجری متأثر از ورود اعراب مسلمان به ایران و حاصل برخورد دو نظام اجتماعی و دو فرهنگ و آیین متفاوت بود. تاریخ سرزمین ایران، در اوایل دوره اسلامی، از مقاطع حساسی برخوردار است. در این دوره یکی از جریانات تاریخی که ایران را تحت تأثیر خود قرار داد، ظهور خوارج است. شورش خوارج که یکی از جریان های مؤثر در تحرکات دنیای اسلام در قرون اولیه محسوب می شود به دلایل مختلف سیاسی، مذهبی، در نخستین نیممه قرن اول با پراکنده شدن آنان در نقاط مختلف قلمرو اسلامی، پس از جنگ نهروان، با هوادارنی از میان غیر عرب همراه گردید. آنان به پشتوانه این نیروهای جدید بود که حدود سه قرن چهره نظامی خود را حفظ نمودند و قیام های گسترده ای را علیه خلفای اموی - عباسی ترتیب دادند. از مهم ترین قیام های خوارج در قرن دوم هجری، قیام حمزة بن آذرک است که منجر به بروز مشکلاتی در حکومت خلفای عباسی در زمان هارون الرشید شد. در این کتاب به فعالیت های خوارج در قرون دوم و سوم در ایران و تقابل آنان با خلفای عباسی و حکومت های نیمه مستقل ایرانی پس از اسلام ایران با خوارج پرداخته می شود. در فصل اول، رشد و تکوین، خاستگاه و منشأ اجتماعی خوارج، فرقه ها، عقاید، و نقش آن ها در تاریخ اسلام پس از جنگ نهروان ارائه می شود. فصل دوم به بررسی وضعیت جامعه ایران در مواجهه با اعراب مسلمان در قرون اولیه هجری، شورش های خوارج عراق، و اوضاع ایشان در زمان جانشینان معاویه می پردازد. در فصل سوم، چگونگی ورود خوارج به سیستان و گسترش نفوذ آنان در زمینه های جغرافیایی و سیاسی و در بعد اجتماعی و اقتصادی، همچنین پیامدهای حضور خوارج و حاکمیت شان در این منطقه بیان می شود. فصل چهارم قیام های خوارج در دوره ی خلافت هارون الرشید را معرفی می کند. در فصل پنجم، قیام حمزة بن آذرک، پیامد خروج وی و عقاید او بررسی می شود. فصل ششم به بیان تقابل خوارج با حکومت های طاهریان و صفاریان، فتح نیشابور و انقراض طاهریان، محاربه ی یعقوی لیث صفاری با خلیفه عباسی و سرانجام خوارج می پردازد.