معرفی کتاب

مطلع العلوم و مجمع الفنون، اثر واجد علی خان هوگلوی به عنوان یک کتاب درسی در هند شناخته می‌شود. وی این کتاب را برای برطرف کردن نقص و کاستی کتاب‌های آموزشی فارسی در هند تألیف کرد.

در مقدمه کتاب آمده است:

واجد علی خان حدود سال 1217 ق در شهر هوگلی، نزدیک کلکته به دنیا آمد و بدین روی به هوگلوی مشهور شد. پدر وی منشی نواب خان جهان خان بود و بدین روی، وی با ادبیات فارسی به طور کامل آشنا شد. واجد علی با ممارست و زحمت فراوان در ادبیات فارسی توانایی زیادی کسب کرد و با ذوق سرشاری که داشت به شاعری نیز روی آورد و اشعاری با تخلص واجد سرود.

او در کنار آموزش زبان فارسی به آموزش طب نیز پرداخت و کتاب‌هایی در این زمینه نوشت. دو کتاب طبی او با نام‌های طب الابدان و شفاء الابدان به فارسی است. ویژگی مهم آثار واجد علی خان که در آثار طبی و حتی مطلع العلوم قابل مشاهده است، عمومی بودن آثارش می‌باشد. به عبارت دیگر وی تلاش کرده تا آثار خود را به گونه‌ای بنویسد که به عنوان کتاب آموزشی و برای فهم مبتدیان و عوام به کار آید.

با این وجود، مهم‌ترین تألیف واجدعلی خان ـ که نتیجه سال‌ها تجربه و تعلیم و گشت و گذار در شبه قاره هند است ـ کتاب مطلع العلوم و مجمع الفنون می‌باشد. این کتاب در سال 62 ـ 1261 ق، به پایان رسیده است.

علت چاپ کتاب، این بوده که واجدعلی خان در سی و شش سالگی با بررسی برنامه درسی و کتاب‌های آموزشی و کمک آموزشی زبان فارسی در هند، متوجه نقص‌ها و کاستی‌هایی در آن کتاب‌ها شد و برای رفع آن کاستی‌ها و نقص‌ها و کاستی‌هایی در آن کتاب‌ها شد و برای رفع آن کاستی‌ها و نقص‌ها نگارش این اثر را آغاز کرد و تألیف آن را در مدت هشت سال به پایان برد. به این ترتیب اطلاعات عمومی مورد نیاز اهل فن را فراهم کرد تا در برنامه آموزشی موفق گردد.

وی تألیف خود را در دو بخش فراهم آورده است: بخش اول اطلاعات عمومی مورد نیاز دانشجو و بخش دوم اطلاعات عمومی هنری از رشته‌های مختلف زمان مؤلف است.

کتاب از دو بخش تشکیل شده است.