معرفی کتاب

اراده ملی و عزم اجتماعی گسترده و عمیق ژاپنی‌ها برای اصلاحات، نوسازی و توسعه کشورشان، الگویی بسیار شایسته، مطلوب یا آرمانی برای بسیاری از کشورها جلوه کرده است. ایران نیز یکی از این کشورهاست. در کتاب حاضر، توصیف‌ها، تلویح‌ها، تحلیل‌ها و تلمیح‌های مرتبط به ژاپن به قلم بیش از یکصد تن از ایرانیان (اعم از گروه‌ها و گرایش‌های متنوع و مختلف فکری و اجتماعی) از نیمه دوم سده نوزدهم تا اوایل سده بیست و یکم میلادی در روایتی پژوهشی گردآوری، تلخیص و تنظیم شده است.

علاوه بر این، مؤلف در دو مقدمه تفصیلی به شناخت و تحلیل بازتاب‌های ایرانی نسبت ژاپن و نیز ثبت بخشی از مشاهدات خود در این کشور پرداخته است.

یک روایت از ایران در آستانه مشروطه جالب است. هراس شاه ایران از مزمه‌های عدالت‌خواهی را بخوانید. وقتی علی اصغر خان اتابک به همراه مهدی قلی خان هدایت از سفر به چند کشور اروپایی، آسیایی و امریکایی بر می‌گردند، مظفر الدین شاه، هدایت را احضار می‌کند و از احوالات ژاپن از او می‌پرسد: روزی در فرح آباد مرا خواست. در ایوان حرکت می‌کرد. جز سید بحرینی کسی نبود و از هم دور ایستاده بودیم. نوبتی به من نزدیک شده، گفت: ژاپن مجلس دارد؟

عرض کردم هشت سال است شورای ملی دارد. (ص 98)

هدایت می‌افزاید: شبهه نیست که ایجاد مجلس در ذهن شاه بود و می‌ترسید اظهار کند و به قدری ملاحظه می‌کرد که هر وقت خواستم از ترقیات ژاپن چیزی بگویم، می‌گفت: از درخت‌هایش بگو! در اوقات مرض شاه، یک شب تا صبح پای رختخواب او نشسته بودم و می‌بایست از ژاپن صحبت کنم اما واد سیاسیات نشوم. (همان)

فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:

بخش نخست: تحلیل‌ها و یادداشت‌ها

بخش دوم: منتخبی از ژاپنیات ایرانیان در عصر تجدد

در این بخش متونی از افراد زیر درباره ژاپن نقل شده است: ناصرالدین‌شاه قاجار، حاج سیاح محلاتی، طالب‌اُف تبریزی، قهرمان‌میرزا سالور، زین‌العابدین مراغه‌ای، علی‌اصغر خان اتابک، مهدی‌قلی خان هدایت، محمدعلی فروغی، عبدالله مستوفی، محمدعلی شاه قاجار، ادیب الممالک فراهانی، ناظم‌الاسلام کرمانی، نصرالله تقوی، محمدتقی بهار، علی‌اکبر دهخدا، رضاشاه پهلوی، محمد حجازی، احمد کسروی، غلامعلی رعدی آذرخشی، مهدی ملک‌زاده، عیسی صدیق اعلم، محمدرضا شاه پهلوی، محمود افشار یزدی، ایرج افشار، سهراب سپهری، جلال آل‌احمد، باقر مؤمنی، فریدون آدمیت، داریوش آشوری، محمداسماعیل رضوانی، مهدی حمیدی شیرازی، ژاله اصفهانی، علی شریعتی مزینانی، محمدعلی اسلامی ندوشن، داریوش شایگان، عبدالهادی حائری، رضا داوری اردکانی، هاشم رجب‌زاده، سیاوش کسرایی، احسان طبری، سید محمد محیط طباطبایی، چنگیز پهلوان، مهدی اخوان ثالث، نصرت رحمانی، رحیم رئیس‌نیا، جمشید بهنام، سهراب یزدانی، محمدرضا شفیعی کدکنی، رسول جعفریان، داریوش همایون، سیمین بهبهانی، عبدالحسین آذرنگ، عباس کیارستمی.

فهرست‌ها