معرفی کتاب

یکی از مهم‌ترین مسائل مربوط به دوران ساسانیان که می‌تواند ذهن هر پژوهشگری را به خود معطوف کند، بررسی اوضاع دینی و به طور کلی، جغرافیای دینی دولت ساسانی است. موضوعی که تحقیق درباره آن به علت فقدان منابع و مدارک کافی، با دشواری‌های بسیاری همراه است.

مهم‌ترین مسائلی که در این زمینه می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد، پرسش‌هایی است در خصوص وضعیت دین زردشتی در این دوره، مراحل و چگونگی استقرار دین رسمی و دولتی، و به طور کلی سیاست دینی در این دولت، از همه مهم‌تر، بررسی پیامدهای تأسیس دین دولتی برای ادیان و اقلیت‌های دینی که در قلمری این دولت به سر می‌بردند. زیرا با توجه به گستردگی جغرافیای امپراطوری ساسانی که مناطق وسیعی از ماوراء النهر تا بین النهر را زیر فرمان خود داشت، تعداد زیادی از بوداییان، یهودیان و مسیحیان در قلمروی این دولت می‌زیسته‌اند و زندگی سیاسی ـ دینی‌شان جریان داشته است.

در کتاب حاضر «سیاست دینی ساسانیان» مورد برسی قرار گرفته و سعی شده است تا برای پرسش‌های مطرح شده در این زمینه، پاسخ‌هایی مستند و مستدل فراهم گردد. پرسش‌هایی همچون چگونگی و مراحل استقرار دین رسمی و دولتی در این دوره، تأثیر این فرایند بر ادیان بیگانه ساکن کشور، سیاست دولت ساسانی در ارتباط با ادیان بیگانه، وضعیت و موقعیت ادیان بیگانه در این دوره، علل و عوامل ظهور و سقوط ادیان دگر اندیشی همچون مانی و مزدک و ده‌ها پرسش دیگر.

هدف اصلی از نوشتن این کتاب آن بوده که بدون حب و بغض و با پرهیز از تحویل گرایی، تصویری شفاف و روشن از حوادث و وقایع دینی دوران ساسانی ارائه شود. زیرا دوران ساسانیان با همه فراز و نشیب های خود، یکی از برجسته ترین ادوار تاریخی کشور ایران به شمار آمده، دارای ویژگی های منحصر به فرد و ممتازی است که هرکدام از آنها می تواند به تنهایی موضوع پژوهش مستقل قرار گیرد.

فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:

پیشگفتار

بخش اول: تاریخ سیاسی ـ اجتماعی ساسانیان

فصل اول: ساسانیان از ظهور تا سقوط

بخش دوم: دینی زرتشتی در شاهنشاهی ساسانیان

فصل دوم: نقش شاهان ساسانی در تأسیس دین دولتی

فصل سوم: نقش روحانیان در تأسیس دین دولتی

بخش سوم: مانویان و مزدکیان

فصل پنجم: آیین مانی

فصل ششم: آیین مزدکی

بخش چهارم: بوداییان، یهودیان و مسیحیان

فصل هفتم: دین بودایی

فصل هشتم: دین یهود

فصل نهم: دین مسیحیت

گفتار پایانی