۳۸۸۵
۰
۱۳۹۰/۱۱/۱۷
حيات فکري سياسي امامان شيعه (ع)

حيات فکري سياسي امامان شيعه (ع)

پدیدآور: رسول جعفريان

خلاصه

زندگينامه دوازده امام عليهم السلام به طور اختصار از زاويه انديشه اي و سياسي در اين کتاب مورد بررسي قرار گرفته است.

معرفی کتاب

علائق تاریخی بنده در سال 61 از تاریخ اسلام آغاز شد، به تاریخ تشیع رسید، سپس به صفویه و آنگاه به تاریخ معاصر


همزمان در بازگشتی، تاریخ سیاسی اسلام را بازنویسی کردم، تاریخ تشیع را گسترش دادم، و به تحقیقات خود در تاریخ صفویه ادامه دادم.

در این میان، سالها بود که زندگی امامان (ع) را دست نزده بودم. امسال، از مرداد ماه، بیشتر با اصرار آقای آقا مهدی علمی مشغول کار روی کتاب امامان شدم. بر اساس گرایشی که آن زمان انتخاب کرده بودم، بیشتر فکری و سیاسی بحث کرده و نوشته بودم. اصل را هم بر اختصار گذاشته بودم. حالا سالها از آن روزها گذشته بود. با این حال، علاقه مند بودم بدون تغییر بنیادی، برخی از منابع تاریخی کهن را دوباره مراجعه کنم. این کار را در باره برخی از امامان کردم، اما محتوای زندگینامه برخی دیگر را تغییر جدی ندادم. آنها را هم که تغییر دادم، بیشتر مواد و تحلیلهایی را اضافه کردم. اکنون بیشتر تاکید بر این دارم که ما باید زندگی ائمه (ع) را بیش از بیش به صورت اخلاقی بنگریم و آنچه به لحاظ سیاسی به دست می آید، در چهارچوب فقه و نظام حقوقی اسلام ارزیابی کنیم. در باره مسائل فکری هم، بیشتر به دانش کلام تکیه کنیم و آنچه را که در صافی های فکری و عقلی ریخته و تحقیق شده پذیرفته ایم، به عنوان معیار قرار دهیم. به هر حال، مطالعه آن بی فایدت نخواهد بود. مطمئن هستم که کارهای بهتری هست، اما اطمینان می دهم که هنوز مبانی سنجشی درستی در ارزیابی تاریخ اسلام نداریم و بیشتر سلیقه ای و به تناسب اوقات و احوال به آن مسائل نگاه می کنیم.

استناد به منابع کهن شرط اول بنده بوده است، گرچه گاه برای رسیدن به آنها از آثار متاخر هم استفاده کرده ام. تلاش کرده ام نگاه شیعی معتدل و ا صولی را مبنا قرار دهم و به همین دلیل از غلو روی گردان بوده ام. زندگی امامان را در وجه زندگی سیاسی و ابعاد فکری دیده ام، در حالی که امامت حقیقت الهی دیگری هم هست که نمی توان با نگاه تاریخی توجیه کرد. آن بحث کلامی است.

مقدمه ای هم بر این کتاب نوشتم که در اینجا عینا درج می کنم. این مقدمه کوتاه است. اما مقدمه مفصل در باره تاریخ نگاری در باره زندگی امامان است که نکاتی را نسبت به آنچه بوده در آن افزوده ام. اما مقدمه کوتاه:

تفسیری که شیعیان از دین اسلام می‌پذیرند بر اساس آموزه‌های قرآنی و نبوی است؛ آموزه‌هایی که از ظاهر قرآن و حدیث بر‌ می‌گیرند. تفاوت آنان با دیگران در این است که اگر اختلافی در روایت یا درایت آنچه در دو منبع پیش گفته پیش آید، سخن امامان را حجت می‌دانند. این روشی است که اهل سنت هم مشابه آن را دارند، جز آن که آنان شماری از صحابه و تابعین و علمای بعدی را برگزیده و از طریق آنان، آموزه‌های دینی را فراگرفته و تفسیر آنان را حجت می‌شمرند.


استناد شیعیان در این باره آن است که امام علی (ع) به امر الهی و توسط رسول (ص) به امامت منسوب گشته و این امامت نه امامت سیاسی صرف، بلکه در درجه اول امامت در دین است. امامان بعدی هم یک به یک از سوی امامان قبلی تعیین و معرفی شده‌اند.


علاوه بر این شخصیت علمی و اخلاقی امامان هم گویای آن است که لازم است تا دین از طریق آنان به دست آید. دانش امام علی (ع) و امامان بعدی قابل مقایسه با دیگر صحابه و تابعین نیست. بنابرین شیعیان، علاوه بر نص، به دانش و شخصیت برجسته امامان نیز استناد کرده و آنان را در مقام امامت و رهبری پذیرفته‌اند.


جایگاه دینی و علمی امامان سبب شده است تا از همان روزهای نخست، ارادت خاصی در میان شعیان نسبت به آن بزرگواران پدید آید و همین امر سبب شود تا افزون بر ثبت احادیث آنان، زندگینامه ایشان را نیز بنگارند و از روش‌ زندگی آنان نیز درس بگیرند و با بزرگداشت ایشان روی پیروی از آنان تاکید کنند.


ثبت زندگینامه آن بزرگواران کار آسانی نبوده و به خصوص در باره امامانی که در تقیه بوده‌اند، کار دشوارتر بوده است. به همین دلیل گاه، حتی در تعیین روز ولادت و وفات آن بزرگواران نیز اختلاف نظرهایی به چشم می‌خورد.


در زمینه زندگینامه نویسی، از همان عصر نخست تا روزگار ما تلاش‌هایی صورت گرفته که بسیاری از آنها ستودنی است، اما طبیعی است که زندگی نامه امامان یک زندگینامه عادی نیست، بلکه تفسیر حیات فکری و دینی آنها نیز هست، و از این جهت، کاری است که می‌تواند و باید مکرر و متناسب با اوضاع و احوال فکری و اخلاقی و نثر ادبی هر زمان انجام گیرد. همچنین در روزگاران جدید، روش‌های پژوهش هم تفاوت کرده و به همین دلیل، می‌توان امید داشت که در سایه این روشها، تازه‌های بیشتری از زندگی آن بزرگواران به دست آید.


آنچه پیش روی شماست تلاشی است که نویسنده در حد بضاعت خود انجام داده و تلاش کرده است تا حاصل کنکاش‌های خود را در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد. استفاده از مآخذ کهن، رعایت اختصار دو ویژگی کلی در نگارش است.


تأکید بر زندگی سیاسی نه به هدف ارائه نوعی فقه سیاسی بلکه برای آشنایی با مواضع سیاسی آن بزرگواران و تأکید بر زندگی فکری، برای آشنایی با مبانی فکری امامان مورد توجه قرار گرفته است. تا آنجا که ممکن بوده نگاهی اخلاقی هم به زندگی حضرات معصومین(ع) شده است.


جا دارد در مقدمه این کتاب که ویژه امامان معصوم (ع) است از پدر مرحومم یاد کنم که با همه دست تنگی که داشت، اجازه تحصیل را به بنده داد و زمینه ورود در عالم دانش را برایم فراهم کرد. خداوند ایشان، و بنده را در سایه رحمت واسعه خود قرار داده و از سر تقصیرات و خطاهایمان بگذرد و مادرم را هم در پناه خویش حفظ کند.


و آخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین.


رسول جعفریان ـ غدیر 1432 / 24 آبان 1390



نام و مشخصات کتاب:

حیات فکری ـ سیاسی امامان شیعه (ع)، رسول جعفریان، تهران، علم، 1390، 780 صص.
نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف

منابع مشابه بیشتر ...

ابن ابی الحدید و فهم نهج البلاغه

ابن ابی الحدید و فهم نهج البلاغه

محسن رفعت

کتاب پیش رو تلاشی است برای فهم روش تفسیری ابن ابی الحدید و می کوشد روش تعامل او با حدیث و روایت را د

بریتانیا و کشور حائل: فروپاشی امپراتوری ایران 1914-1890

بریتانیا و کشور حائل: فروپاشی امپراتوری ایران 1914-1890

دیوید مک لین

کتاب حاضر با تکیه بر منابع و اسناد دست اول، دورنمایی از جایگاه ایران در رقابت روس و انگلیس در اواخر

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

مقالات و رسالات تاريخي (بيست و هفت مقاله و رساله تاريخي) دفتر اول

مقالات و رسالات تاريخي (بيست و هفت مقاله و رساله تاريخي) دفتر اول

رسول جعفريان

مجموعه حاضر شامل 27 مقاله در حوزه تاريخ ايران و صفوي و تمدني است.

مهديان دروغين

مهديان دروغين

رسول جعفريان

اين کتاب در هشت فصل گزارشي تاريخي از مدعيان مهدويت را در جهان اسلام و در طول تاريخ گزارش کرده و سه ر