معرفی کتاب

کتاب اخبار نامه تاريخ تالشان از سلطنت نادر شاه تا سلطنت محمد شاه قاجار ،نوشته :احمد ميرزا خداوردي ، به کوشش حسين احمدي،مرکز اسناد و خدمات آموزشي ، تهران وزارت امور خارجه ، مرکز چاپ و انتشارات ،1383 ، و در  264 صفحه، چاپ قبلي با عنوان : اخبار نامه تاريخ خانات تالش در زمان جنگهاي روسيه عليه ايران ، توسط ناشر فوق منتشر شده است .

اخبار نامه اثري است به زبان فارسي که به بيان حوادث تاريخي از دوره نادر شاه افشار تا اواخر سلطنت فتحعليشاه قاجار که  حدود صد سال و محدوده تا لشان را در بر ميگيرد ،پرداخته است  .

کتاب به چهار مبحث اساسي پرداخته است . ابتدا حوادث دوران نادر شاه تا زمان آقا محمد خان را بيان کرده که  اين مطالب را ميرزا احمد از پدرش و ديگرا ن به صورت شفاهي شنيده و به نگارش در آورده است .

بخش دوم کتاب به حوادث دوره آقا محمد خان قاجار مي پردازد که  با فرار مرتضي قلي خان به سرزمين تالش و حاکميت مير مصطفي خان آغاز ميشود .اين حوادث نيز به روايت از پدر مولف بيان شده است.در اين فصل به در گيريهاي دولت روس و ايران در اين مناطق اشاره شده است .

بخش سوم : با مرگ مير مصطفي خان آغاز ميشود و شامل دو بخش است بخش نخست مطالبي است که مولف به شکل خاطرات از پدرش نوشته و بخش دوم بيشتر شرح مشاهدات ميرزا احمد از دوره دوم جنگهاي ايران و روس است .

بخش پاياني کتاب به شرح حال نويسنده و پدرش در دوران پس از جدايي از مير حسن خان پرداخته است . اين بخش گر چه به لحاظ تاريخي از اهميت کمتري نسبت به بخشهاي پيشين بر خوردار است ، ولي مطالب دست اولي از چگونگي تسلط روسها بر منطقه و نابودي خاندان مير مصطفي خان ، تبعيد تالشان به سيبري ،بخشش زمينهاي تالشان به فرماندهي نظامي روسي مستقر در منطقه ، غارت اموال سرزمين تالش توسط روسها ، اطلاعاتي در باره بالا خان حاکم گرگانرود و همچنين علي قلي خان حاکم تالش دولاب ، به خوانندگان ارائه ميدهد .

تنها منبعي که اطلاعاتي در باره مولف و پدر ش به ما ميدهد ، کتاب اخبار نامه است . پدرش در دستگا خان لنکران کار ميکرده در جريان دوره دوم جنگهاي ايران و روس وي از جانب مير حسن خان رابط وي با عباس ميرزا بود ه است . ميرزا احمد پسر دوم ميرزا خدا وردي است ودر 1230 متولد شده است . وي به روسها وابستگي داشت و سالها با عنوان سر حد بيگي در لنکران و آستارا به روسها خدمت کرد تا حدي که متهم بود که عليه تالشان براي روسها جاسوسي ميکند . ميرزا به زبان ترکي و تالشي تسلط داشته است . صراحت گفتار ،نداشتن تسلط کامل به دستور زبان فارسي و  تعصب از ويژگيهاي نوشته هاي اوست.