معرفی کتاب

قحطی بزرگی که در سال 1288 قمری روی دارد آثار ویرانگری در شهر قم باقی گذاشت. آن زمان یک نویسنده محلی با نام میرزا علی اکبر فیض رساله ای با نام وقایع سال قحط در یک هزار و دویست و هشتاد و هشتاد نگاشت که نسخه ای از آن در کتابخانه مرعشی نگهداری می شود. آقای گرنی مقاله ای در باره این رساله در گنجینه شهاب (3: 131 – 200) نوشتند که اندکی مبسوط تر در این کتاب درج شده است.
پس از درج این پژوهش در بخش نخست کتاب، متن رساله مزبور تصحیح و به عنوان بخش دوم در این کتاب آمده است. بخش اول کتاب از آقای گرنی و بخش دوم کار مشترک آقای جان گرنی و دکتر صفت گل است. ضمائم چهار و پنج کتاب نیز از دکتر صفت گل است.
یکی از پدیده های این قحطی موضوع آدمخوری است. در واقع گرسنگی به حدی فشار آورده بود که در یک واقعه، وقتی فرزندی از فرزندان یک خانواده مرد، بقیه گوشت او را خوردند. از اصل واقعه چنین معلوم است که این بخش ماجرا مربوط به یک خانواده بوده است که در یک قلعه قدیمی زندگی کرده و از دیگران دور بوده اند. مرور بر بخش هاي دیگر رساله نشان می دهد که خوردن گوشت اموات تازه در گوشه و کنار وجود داشته است. فیض نقل میکند: حاجی سید محمود در منزل عباسقلی خان حاکم می گفت: اکنون اغلب امواتی که از محله های پایین شهر می آورند پستان زنها بریده بعضی که گوشت در بدن دارند گوشت ران و سایر اعضای ایشان را جدا کرده برده خورده اند.
این پژوهش یک کار منحصر به فرد در باره یک پدیده اجتماعی است که نظایر آن در تاریخ ایران و بسیاری از کشورها فراوان روی داده اما هیچ گاه به دقت مورد بررسی قرار نگرفته است.